Op het slagveld in de Donbas heeft Oekraïne het moeilijk, maar in de 'soepoorlog' met Rusland hebben de Oekraïners een belangrijke overwinning geboekt. VN-organisatie Unesco stelt dat de Oekraïense bietensoep borsjtsj erkend moet worden als immaterieel erfgoed. De soep heeft volgens Unesco dringend bescherming nodig.
Dit is een hele serieuze zaak in het oosten van Europa. Dit blijkt ook wel uit de reactie van de Oekraïense minister van Cultuur Oleksandr Tkachenko. "De overwinning in de borsjtsj-oorlog is voor ons. En ga er maar van uit dat we die andere oorlog ook gaan winnen", schrijft hij in een bericht op Telegram.
Volgens de Oekraïners probeert Rusland met de inval in hun land de Oekraïense nationaliteit uit te wissen.
Eerst even kort over de soep: borsjtsj wordt gemaakt van rode biet, wortel, aardappel, kool en ui. Voor Oekraïners is het een nationaal gerecht, maar borsjtsj is mateloos populair in meer Oost-Europese landen, zoals Polen en Rusland.
Veel varianten
Er zijn ontelbare varianten van de bietensoep. Zo is de borsjtsj soms wit of groen. De soep wordt ook wel eens met vlees of andere ingrediënten gemaakt. En het gerecht kan zowel warm als koud gegeten worden.
Naast de bereidingswijze is ook de schrijfwijze overal anders, en er wordt volop gediscussieerd over de herkomst van de soep. Zodoende ontstond de soepoorlog al ver voordat Rusland Oekraïne binnenviel, eind februari.
Soepoorlog
De spanning liep op toen Moskou borsjtsj enkele jaren geleden bestempelde tot 'één van Ruslands beroemdste en meest geliefde gerechten'. Dat viel slecht bij de Oekraïners, voor wie de soep deel is van hun nationale identiteit.
Het zorgde vooral op sociale media voor hoogoplopende ruzies, de soepoorlog dus.
De soepoorlog werd serieus toen de Oekraïense chef Jevgeni Klopotenko in 2019 op Facebook een campagne begon om de soep officieel als Oekraïens erkend te krijgen bij Unesco. "Ik wil liever niet spreken over een borsjtsj-oorlog. Maar dat is wel wat het is", zei hij in 2020 tegen persbureau AFP.
Unesco
De kwestie zou pas in 2023 worden behandeld, maar Unesco doet nu versneld uitspraak. Juist vanwege de echte oorlog. Volgens de werelderfgoed-organisatie is de soep integraal onderdeel van de Oekraïense samenleving, cultureel erfgoed, identiteit en traditie. Unesco meldt in een verklaring dat de bereiding van borsjtsj, en dus niet de soep zelf, door de oorlog in gevaar komt.
"Het gewapende conflict bedreigt de levensvatbaarheid van het erfgoed. Mensen kunnen hun groenten niet meer kweken of koken door de gedwongen verplaatsingen van gemeenschapen door het conflict. Het ondermijnt het sociale en culturele welzijn van die gemeenschappen", stelt Unesco in deze verklaring.
Deze verklaring van Unesco valt slecht in Moskou. Daar wordt het opeisen van de soep door de Oekraïners uitgelegd als een voorbeeld van 'Kievs nationalisme'.
"Hummus en pilav zijn erkend als de nationale gerechten van verschillende landen. Wat is de volgende stap?", vraagt de Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zich af op Telegram. "Varkens die worden erkend als Oekraïens nationaal product? Onze borsjtsj hoeft niet beschermd te worden en moet kennelijk meteen worden vernietigd op het bord."
'Gewoon een Oekraïense soep'
"Borsjtsj is gewoon een Oekraïense soep", zegt Olaf Koens. Hij is correspondent van de regio en kenner van de soepverhouding daar. "Iedereen weet dat, ook de Russen. In Rusland, in Moskou en Sint Petersburg, overal staat Borsjtsj op de menukaart als Oekraïense soep. Ik denk niet dat voor enige andere interpretatie vatbaar is."
Koens vervolgt: "Aan de andere kant; eten is natuurlijk veel ouder dan welke landsgrenzen ook. Het is dan ook wel een beetje raar om je dat dan toe te eigenen. Maar, je voelt hem al aankomen, de soep wordt hier in deze kwestie heet gegeten."
De correspondent was onlangs nog op reportage in Oekraïne. "We waren in een opvang in de stad Dnipro, waar veel vluchtelingen uit de Donbas verbleven. De vrouwen waren in de keuken rode bieten aan het raspen voor de soep." Koens raakte met de vrouwen aan de praat. "Eén iemand moest heel hard huilen. Haar tranen rolden zo over de bieten. Die borsjtsj wordt heel erg zout, zei ik. Daar kon ze wel weer om lachen."
