"De komende maanden worden de moeilijkste uit ons bestaan." Dat is de onheilspellende boodschap die de premier van Sri Lanka heeft voor zijn landgenoten. Het Zuid-Aziatische land wordt geteisterd door een enorme economische crisis. De Sri Lankanen hebben het nu al zwaar, maar vrezen voor het ergste. "Zonder eten zullen er komende tijd mensen doodgaan."
Aan het woord is tuktuk-chauffeur Mohammed. Samen met honderden andere mensen staat hij in de hoofdstad Colombo uren in de rij voor brandstof. "Zonder gas en kerosine kunnen we niets meer. Niet koken, geen inkomsten, niets. Dan kunnen we alleen nog doodgaan."
Ook bij de wachtende Fatima neemt de wanhoop toe. Eten kopen en koken, het wordt steeds moeilijker. "We zijn arm. Mijn vader en moeder hebben niet kunnen eten, omdat ik hier in de rij stond voor kerosine om op te koken. Maar toen ik aan de beurt was zeiden ze dat het op was. Dat ik maar weer naar huis moest gaan."
Ergste crisis
Een bloedige burgeroorlog, terreuraanslagen en de coronapandemie. Het paradijselijke Sri Lanka heeft het in de recente geschiedenis geregeld zwaar te verduren gehad. Maar nu is het land volgens regeringswoordvoerders in de greep van de ergste crisis sinds de onafhankelijkheid in 1948.
De economie is volledig ingestort, de premier is afgetreden na weken van hevige protesten. Voedsel is zo duur geworden dat overheidsfunctionarissen waarschuwen dat er hongersnood dreigt. Ook brandstof en medicijnen zijn schaars, en dus enorm duur geworden. In delen van het land is er geen elektriciteit meer, omdat de centrales geen olie meer hebben om stroom op te wekken.
Terreur, corona, oorlog
Er zijn verschillende oorzaken. Slecht beleid van de regering-Rajapaksa, die torenhoge leningen aanging en de buitenlandse schuld van 51 miljard dollar niet meer kan afbetalen. Terreuraanslagen in 2019 en daaropvolgend de coronacrisis, die ertoe leidden dat de voor Sri Lanka belangrijke miljarden aan inkomsten van toeristen uitblijven.
De oorlog in Oekraïne maakt het nog erger. Die zorgt niet alleen dat de belangrijkste groep toeristen, Russen en Oekraïners, wegblijft. Door de oorlog zijn ook voedsel en olie veel duurder geworden. Dat merken wij in Nederland, maar dat geldt nog veel meer voor de Sri Lankanen, die alles moeten importeren. Terwijl de regering blut is.
Geen makkelijke uitweg
Een makkelijke uitweg uit de crisis is er niet. Sri Lanka hoopt dat de toeristen snel weer komen. De nieuwe premier Wickremesinghe hoopt dat de internationale gemeenschap bijspringt met een financieel reddingspakket. Maar hij heeft zijn landgenoten alvast gewaarschuwd dat het voor hen de komende tijd nog veel erger zal worden.
Als brandstof de motor van een maatschappij is, dan zie je pas hoe moeilijk Sri Lanka het heeft. De regering heeft de prijzen voor benzine en diesel deze week opnieuw moeten verhogen, met respectievelijk 20 en 35 procent. De inflatie, waarschuwt premier Wickremesinghe, kan oplopen tot 40 procent. Dat betekent dat de prijzen ten opzichte van een jaar geleden 40 procent hoger zijn. Bij ons is de inflatie 11 procent.
Nederlanders
De ellende verwoest de levens van de Sri Lankanen, maar raakt ook Nederlanders die op het eiland werken in de toeristensector. Die industrie was goed voor een derde van de inkomsten van het land. Maar die inkomsten komen nu opnieuw zwaar onder druk te staan. We bellen met Bart Damen als hij net anderhalf uur in de rij heeft gestaan om wat benzine te scoren.
Damen is eigenaar van Jackland Holiday Cabanas, vakantiehuisjes waar vooral Nederlandse en Belgische toeristen komen, op zo’n 30 kilometer van de hoofdstad. "De prijzen rijzen de pan uit nu. Maar dat treft vooral de lokale bevolking. Wij en toeristen kunnen het nog steeds goed betalen. Het tekort aan gas is een probleem. Iedereen kookt op gas, maar dat komt nu nauwelijks binnen. Wij hebben nog een beetje. Maar als ik een seintje krijg dat er ergens een voorraad binnenkomt kan ik nieuwe halen, want ik heb nu net weer benzine", zegt Damen.
Code Oranje
In de goede jaren wisten jaarlijks tienduizenden Nederlandse toeristen de weg naar Sri Lanka te vinden. Nu geldt voor Sri Lanka sinds kort code oranje, vanwege de soms gewelddadige protesten tegen de regering. Alleen noodzakelijke reizen is het advies. Eigenaar André Ladenius van reisbureau Singha vindt dat overdreven. "De minister-president is afgezet, het is nu relatief rustig."
De autoriteiten in Sri Lanka hopen juist op zoveel mogelijk toeristen – en hun geld. "Zeker georganiseerd reizen kan heel goed. Toeristen krijgen bijvoorbeeld voorrang op benzine, omdat zij de dollars binnenbrengen. Dat is positief voor de toeristen, en voor de economie. Maar het vraagt wel veel van de bevolking", zegt Ladenius. De meerderheid van zijn geplande reizen gaan door. Een paar gezinnen met kinderen hebben afgezegd.
Directeur Fenny Koppen van reisorganisatie Riksja Travel zegt: "Het ging juist goed omdat Sri Lanka als eerste Aziatische land na corona de deuren opende. Tot recent. De meeste reizigers laten hun boeking nu gewoon staan. Nieuwe reizigers kiezen voor een andere bestemming. Het is veilig daar, maar het is een vakantie en mensen willen dan een fijn gevoel hebben."
Vijfsterrenresort
Eigenaar Anouk Brouwer van Tabula Rasa Resort in Galle ziet de toekomst somber in. Haar gasten zijn ingesteld op luxe, en dat is tijdens de crisis moeilijk. "De problemen begonnen twee maanden geleden toen er te weinig elektriciteit was. Als vijfsterrenresort gebruiken we dan de generator, maar toen er in het hele land geen diesel meer te krijgen was, hield die ook op. Toeristen die dan incheckten, gingen meteen weer toen ze hoorden dat er geen airco was. Sindsdien is het alleen maar moeilijker geworden", zegt Brouwer.
Ze maakt zich zorgen. "Alle boekingen die uitstaan zijn geannuleerd en er komt niets nieuws bij. Wanneer het aantrekt, weet niemand. We overwegen de boel weer te sluiten, want zo is het ook niet rendabel. Luxe gasten willen geen gedoe. Ik snap het, maar het is ook lastig. Want als ze niet komen, is dat juist ook slecht voor de lokale bevolking, voor onze werknemers."
