Er stond gisteren meer file dan ooit, maar klopt dat wel? De ANWB sprak van een filerecord: 2278 kilometer stond er gisteren op het hoogtepunt van de sneeuwspits. Ondertussen kon er op notoire knelpunten vrolijk doorgereden worden.
Rond 17.00 uur 's middags werd het oude record, 1500 kilometer file, verpulverd. Een half uur later stond er 2000 kilometer, vlak daarna werd het 2278. Ter vergelijking: dat is vier keer de afstand tussen Leeuwarden en Parijs en in totaal 18 procent van het wegennet.
Volgens Rijkswaterstaat stond er fors minder file, hun verkeersinformatiedienst kwam uit op 525 kilometer op het hoogtepunt.
525 kilometer of 2278 kilometer?
Die cijfers kunnen niet allebei kloppen. Deskundigen twijfelen over de zeggingskracht van de huidige definitie van een file als er (zware) sneeuw valt.
Weggebruikers die regelmatig drukke trajecten rondom Delft, Rotterdam, Den Haag, Den Bosch, Utrecht en Amsterdam rijden merkten op dat het soepel ging. In het oosten en zuiden van het land was de sneeuwval tijdens de spits heviger; daar ontstonden lange files.
Wat is een file?
Het was schrikken voor automobilisten die huiswaarts moesten: tientallen kilometers lange files. Rond het hoogtepunt stond er volgens de ANWB bijvoorbeeld tussen Amersfoort en Zwolle een file van 40 kilometer, op een stuk snelweg van 70 kilometer. Maar ook op de A2 stond er volgens de kaarten een file, terwijl het daar prima doorreed. Hoe kan dat?
Voor het antwoord moet eerst bepaald worden wat een file eigenlijk is. Henk Voerman, woordvoerder van Rijkswaterstaat, legt uit dat de organisatie de volgende definities aanhoudt:
-
langzaam rijdend verkeer: verkeer dat over ten minste 2 kilometer nergens sneller rijdt dan 50 km/h, maar doorgaans wel sneller dan 25 km/h
-
stilstaand verkeer: verkeer dat over ten minste 2 kilometer vrijwel overal minder dan 25 km/h rijdt
-
langzaam rijdend tot stilstaand verkeer: een combinatie van bovenstaande twee vormen.
De ANWB, de andere club in Nederland die files bijhoudt, houdt ook aan dat er een file is als het verkeer - dat normaal 100, 120 of 130 km per uur mag - 50 kilometer of langzamer rijdt over een afstand van twee kilometer of meer.
Meten is weten
De organisaties meten op verschillende manieren. Rijkswaterstaat meet sowieso alleen maar op de snelwegen en doet dat met detectielussen die het aantal auto’s en de snelheden meten. "Daarnaast krijgen wij informatie van weggebruikers, camera's en weginspecteurs. Zo hebben we een compleet beeld van het rijkswegennet", zegt Voerman.
De ANWB meet op een andere manier, vertelt Dennis Mooij van de ANWB. Dat doet de organisatie met 'floating car data', waarbij er wordt samengewerkt met TomTom. Zo meet de ANWB op zowel de hoofd- als N-wegen via navigatiesystemen en mobiele telefoongegevens de snelheid van voertuigen.
"Wij zijn ook verbaasd door het filerecord, want het kan nog veel harder sneeuwen", zegt Mooij. "Wij meten vertragingstijd. Als je normaal 100 kilometer per uur kan en nu rij je 70, dan heb je vertraging. Rijdt de hele stroom voertuigen langzamer dan 50 kilometer per uur, dan tellen we dat als file. Je hoeft niet stil te staan voor een file."
'Filedefinitie klopt niet meer als het sneeuwt'
Toch zorgt het voor een definitie die niet meer klopt als het sneeuwt, zeggen verschillende verkeersdeskundigen tegen RTL Z. "Als het sneeuwt gaat iedereen wat langzamer rijden. Volgens de huidige definitie is langzamer dan vijftig kilometer per uur dan file. Daarnaast houdt men meer afstand tot de voorganger, waardoor de stroom auto’s zich over een langere afstand uitstrekt", zegt verkeersdeskundige Ben Immers. "Maar men rijdt wel gewoon, het voelt niet als file."
"Als het goed weer is, zal die definitie goed werken. De auto’s staan dan dichter op elkaar en hebben te maken met 'stop en go', stilstand en dan vooruit. Dat is een file die je kent. Nu rijdt het op veel plekken geleidelijk door, maar omdat auto’s door het hele land langzamer gaan, heb je op een groot deel van het wegennet file", vult Immers aan.
Dit is de definitie en daar moeten we het mee doen
Over het grote verschil aan filekilometers tussen de ANWB (2278) en Rijkswaterstaat (525) heeft Voerman niet zoveel te zeggen. "Er was geen chaos op de weg en er zijn relatief weinig ongelukken gebeurd. Mensen hebben hun rijgedrag aangepast. Op de meeste plekken reed het door, maar langzamer. Het was geen record, maar dat vinden we ook niet zo belangrijk", zegt de woordvoerder van Rijkswaterstaat.
Voerman vindt de kritiek op de tekortschietende definitie van file bij sneeuw 'interessant'. "Dat zou betekenen dat we een definitie voor bijzondere omstandigheden zouden moeten ontwikkelen. Ik herken wat je zegt, maar dit is de definitie die er is en waarmee we het moeten doen."
'Echte files zag je weinig'
Daar is Ruud Hornman, verkeersdeskundige bij Breda University, het niet mee eens. "De weggebruiker ervaart het stilstaan en optrekken als file. Gisteren ging je wel langzamer, maar op de meeste plekken op het hoofdwegennet reed het wel aardig door. Weliswaar met een lagere snelheid, maar echte files waren er bijna niet."
Dus klopt nu de 525 kilometer file of het record van 2278 kilometer? Allebei wel en allebei ook niet. Volgens de methode van Rijkswaterstaat stond er 525 kilometer op het hoofdwegennet, ANWB meet 2278 kilometer op de hoofd- en N-wegen en schrijft een record.
Dat record is een feit. Maar of alle mensen die in die honderden kilometers file reden dat ook doorhadden, dat is maar de vraag.
