Walvissen hadden tijdens de Tweede Wereldoorlog veel last van stress door zeeslagen en ontploffingen onderwater. Dat zeggen wetenschappers op basis van nieuw onderzoek met oorsmeer van de walvissen.
De onderzoekers bestudeerden oorsmeer van gewone vinvissen, bultruggen en blauwe vinvissen. Voor pathobioloog Lonneke IJsseldijk is dit soort onderzoek niet nieuw. "Het gebruiken van oorsmeer is een briljante methode."
Gehoorkanaal
Zulke propjes oorsmeer liggen in natuurhistorische musea over de hele wereld. In dat oorsmeer is terug te vinden welke hormonen de dieren in hun leven hebben aangemaakt en aan wat voor vervuiling ze zijn blootgesteld. De oudste prop is uit 1870, de meest recente uit 2016.
"Het is geen oorsmeer zoals wij mensen hebben. Walvissen hebben ook geen oren zoals wij. Wat de onderzoekers hier hebben onderzocht is meer een soort gehoorkanaal. Dat wordt groter naarmate de walvis ouder en groter wordt", legt IJsseldijk uit. "Het is een geweldige methode want het werkt als een soort tijdlijn. Je kunt de verandering in het gehoorkanaal over de jaren zien."
Belangrijkste zintuig
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleken de walvissen veel cortisol te hebben aangemaakt. Cortisol is een hormoon dat wordt aangemaakt bij stress.
Hoe walvissen stress uiten is lastig te onderzoeken. "Het is bijna onmogelijk om walvissen voor een langere periode te volgen." Wel is bekend dat walvissen last kunnen hebben van lawaai. "Voor walvissen is gehoor het belangrijkste zintuig. Dat hebben ze nodig om te communiceren en te navigeren. Als er veel herrie is onderwater, dan kunnen ze elkaar bijvoorbeeld niet meer vinden."
Walvisjacht
Ook de walvisjacht was een bron van stress voor de walvissen. In de jaren '20 en '30 van de twintigste eeuw werden tienduizenden vinvissen en bultruggen gedood. In de jaren 60, toen de walvisvangst werd hervat, maakten de walvissen ook meer cortisol aan, wat betekent dat ze gestrest waren.
In de jaren '70 nam de jacht op walvissen enorm af en hun cortisolniveau daalde daardoor ook. Sindsdien stijgt het echter weer. Dat kan door de toename van scheepvaart, door vervuiling en stijgende zeetemperaturen komen.
