Ex-bajesklant: 'Met die gesmokkelde mobieltjes wordt vooral naar mama gebeld'

Vier jaar lang zat Hugo Bergveen (68) in detentie, van 2010 tot 2014. "De details doen er niet toe, maar ik ben terechtgekomen in een familiedrama", vertelt Bergveen. "Dat kostte me een tijd lang mijn vrijheid." 

Bergveen (niet zijn echte naam) kwam eerst in het Huis van Bewaring terecht in Doetinchem, daarna werd hij overgeplaatst naar Veenhuizen. "Je bent in één klap je zelfstandigheid kwijt. Alles wordt bepaald door de inrichting waar je zit. Hoe laat je eet, hoe laat je gaat slapen, wanneer je buiten mag luchten."

In je cel

Wat ook wordt bepaald: wanneer je mag bellen. Bergveen weet nog goed dat telefoneren heel duur was. Hij had er een telefoonkaart voor nodig die hij via een lijst kon bestellen. "Dan werd-ie in je cel bezorgd. En als je een officiële instantie moest bellen, moest je een speciaal verzoek indienen." 

De telefoonkaart kocht hij van de 14 euro die hij gemiddeld per week in de gevangenis verdiende. "Als je dan kon luchten, kon je bellen." Veel privacy had hij niet tijdens de telefoongesprekjes. Sterker nog: iedereen kon meeluisteren. "Vooral toen ik in Doetinchem zat, want daar stonden dan anderen op hun beurt te wachten. Niet heel fijn, je praat dan toch vooral over koetjes en kalfjes." 

Populaire telefoontjes

Daarom zijn mobieltjes in een gevangenis zo gewild. "Het beleid is simpel zat: het mag niet. Onder geen enkele voorwaarde. Net als drugs: ontzettend verboden." Maar daar hadden sommige gedetineerden uit Bergveens tijd nogal lak aan. "Ze verstopten de mobieltjes of hun spul achter de lamp die ze eruit schroefden, in de wastafel als de telefoon klein genoeg was of gewoon tussen een stapel kleren, in de hoop dat daar niet gezocht zou worden." Of dat er misschien overheen gekeken wordt. Want, Bergveen weet uit ervaring: bewaarders hebben er ook baat bij dat het rustig blijft in de bajes. "Ze hebben er niet altijd belang bij om streng te zijn." 

Er is één vooroordeel dat Bergveen graag de wereld uit helpt: gevangenen bellen echt niet altijd om 'hun criminele zaakjes te regelen'. "Dat is een heel kleine groep. De meesten bellen heel suf met hun kinderen, ouders of vrienden. Je moet je voorstellen dat als je geen mensen meer hebt die je steunen, je er helemaal alleen voor staat. Want in de cel maak je geen vrienden."

Isoleercel

Wie in de gevangenis waar Bergveen zat betrapt werd met smokkelwaar, kon op een retourtje isoleercel rekenen. "Ik weet nog dat er een keer bij een zoekactie door de bewaarders 19 telefoons werden gevonden, op 240 man. Dat is best veel, eigenlijk." 

Paniek is er dan niet onder de gedetineerden. "Och, die hadden er echt lak aan", weet Bergveen nog. Zijn verklaring? Iedereen die drugs of mobieltjes de gevangenis in laat smokkelen, weet van het risico dat hij loopt. "Als je dat risico niet wilde lopen, deed je het gewoon niet." 

Zoals Bergveen, die zich keurig aan de regels hield. "Ik was een braaf mens." 

Sterke verhalen

Er deden soms sterke verhalen de ronde over hoe smokkelwaar in de gevangenis terechtkwam. "Kijk, drugs zijn makkelijk: die kun je bij wijze van spreken nog in je holle kies verstoppen en via bezoek krijgen. Maar telefoontjes... Mensen zijn heel creatief. Ik heb weleens gehoord dat iemand een beugelflesje bier mee naar binnen had gesmokkeld in z'n achterste. Ja. Dan past een telefoontje ook." 

Elkaar verlinken bij de bewaarders is not done. "Dat doe je gewoon niet. Je bemoeit je niet met andermans persoonlijke zaken, vraagt niet naar delict, laat elkaar met rust en gaat problemen uit de weg. Want je komt elkaar de volgende dag gewoon weer tegen tijdens het ontbijt." 

Zo is Bergveen die vier jaar 'redelijk' doorgekomen. "Nu gaat het heel goed met me. Ik heb twee boeken geschreven over mijn leven in de gevangenis en nu ben ik al vier jaar een vrij man." Vrij om te gaan en te staan waar hij wil – en te bellen wie hij wil. "Ik kan je vertellen: dat is een heerlijk gevoel."