Ga naar de inhoud
Check jouw woonplaats

Bijna duizend scholen in Nederland te klein: sluiting dreigt

Leerlingen op een basisschool. Beeld © ANP

Een op de zeven basisscholen in Nederland heeft te weinig leerlingen. Dat zijn er in totaal ruim 900, blijkt uit analyse van RTL Nieuws. Voor een onbekend aantal scholen dreigt sluiting.

Volgens prognoses van het ministerie zullen nog eens 228 scholen in de komende vier jaar onder de norm zakken. Volgens de Onderwijsraad zou dat aantal ernstig moeten worden verminderd, terwijl de regering juist geld vrijmaakt om kleine scholen te steunen.

Nieuwe normen

Vanaf dit schooljaar zijn er nieuwe normen, die de komende vijf jaar blijven gelden. Het minimaal aantal leerlingen hangt af van het aantal kinderen in een gemeente. Zo moet een school in Amsterdam minimaal 195 leerlingen hebben om te blijven bestaan, terwijl een school in bijvoorbeeld Epe of Delfzijl aan zo’n vijftig leerlingen al genoeg heeft. 

RTL Nieuws vergeleek die nieuwe normen van het ministerie met het aantal leerlingen van elke basisschool in Nederland. Die worden elk jaar vastgesteld door de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Die dienst maakt ook voorspellingen van hoe het leerlingenaantal in de toekomst zal veranderen.

Als een school drie jaar lang te weinig leerlingen heeft, krijgt die geen geld meer van de overheid en moet hij dus in principe dicht. Op die regel zijn wel uitzonderingen waardoor scholen toch open kunnen blijven. Bijvoorbeeld als hetzelfde bestuur ook grotere scholen heeft: dan wordt niet gekeken naar de leerlingenaantallen van de individuele scholen, maar naar een gewogen gemiddelde van alle scholen binnen het bestuur. 

Ook als een school als enige een bepaalde stroming vertegenwoordigt, mag die open blijven. De verschillende uitzonderingen op de norm kunnen tot gekke situaties leiden. Bijvoorbeeld in het Drentse dorp Emmer-Compascuum. Daar zijn vier van de zeven scholen te klein, waaronder een openbare, een protestants-christelijke én een katholieke school.

Bekijk hoeveel leerlingen de scholen in jouw woonplaats hebben

Slecht voor de kwaliteit

Volgens de Onderwijsraad, een belangrijk adviesorgaan van de Nederlandse regering, is het een slechte zaak dat er zo veel kleine scholen zijn. De Raad zou het liefst zelfs willen dat de norm wordt verhoogd, naar minimaal honderd leerlingen per school. Aan die verhoogde norm zouden meer dan 1600 scholen niet voldoen, een kwart van alle basisscholen.

De kwaliteit van het onderwijs op kleine scholen is volgens de Onderwijsraad kwetsbaar. Als op een kleine school een docent ziek is of weg gaat, levert dat al snel problemen op. Ook wordt er vaak met combinatieklassen gewerkt. Soms zitten zelfs vier leerjaren in één klas. Dat is een stuk lastiger voor de docent. Als een school heel klein is, komen kinderen ook met minder leeftijdsgenoten in contact, wat nadelig is voor hun sociale ontwikkeling. Er zijn in Nederland 284 basisscholen met 50 leerlingen of minder.

Bovendien, stelt de Raad, is een kleine school relatief een stuk duurder. Scholen krijgen een bedrag per leerling, maar ook een zogenoemde vaste voet. Die kosten worden bij een kleine school over minder leerlingen verdeeld. “De kosten van een leerling op een kleine school zijn dus bijna drie keer zo hoog als die op een gemiddelde school, zonder dat daar een hogere onderwijskwaliteit tegenover staat”, schrijft de Raad in zijn advies uit 2013. Dat advies is in reactie op het nieuwe regeerakkoord nog eens herhaald.

145.000 euro extra

In dat regeerakkoord is namelijk afgesproken om twintig miljoen euro per jaar extra vrij te maken om kleine scholen te ondersteunen. Die scholen krijgen al een speciale toeslag. Een school met 25 leerlingen krijgt voortaan bijvoorbeeld een toeslag van 145.000 euro, bovenop de standaardbedragen die elke school krijgt. “Kleine scholen vervullen een cruciale functie in kleine gemeenschappen”, schreef Onderwijsminister Arie Slob (ChristenUnie) bij de invoering van die verhoging, die per dit schooljaar geldt.

Bron: RTL Nieuws / Wouter van Dijke