Koning Beatrix wordt deze week 75 jaar. Ze zit 33 jaar op de troon. Een biografie van een lang en uiteraard bewogen leven en regeerperiode.
Beatrix Wilhelmina Armgard wordt op 31 januari 1938 geboren op paleis Soestdijk. Zij is het eerste kind van prinses Juliana en prins Bernhard. Zij kiezen de naam Beatrix ('zij die geluk brengt') omdat ze 'deze zo graag een voorteken hadden willen laten zijn'.
In mei 1940, bij het uitbreken van de oorlog, gaan haar ouders met haar en haar zus Irene naar Engeland, vanwaar Juliana met de kinderen doorreist naar Canada. Beatrix keert als 7-jarige in 1945 terug. In Nederland wacht haar de werkplaats van Kees Boeke, een experimentele school die haar een leerachterstand oplevert. Beatrix kan toch naar het gymnasium. In 1956, het jaar waarin ze toetreedt tot de Raad van State, laat ze zich inschrijven aan de Leidse universiteit. Beatrix behaalt haar meesterstitel in 1961.
Al jong toont de prinses zich sociaal betrokken. In 1953 had ze haar nieuwe fiets al bestemd voor de slachtoffers van de Watersnood. Aan het hof zijn er dan andere problemen: koningin Juliana is in de greep van gebedsgenezeres Greet Hofmans. Er wordt in beperkte kring al voorzichtig rekening gehouden met aftreden, hetgeen Beatrix op haar 18e al op de troon zou brengen. De kwestie wordt echter bezworen. In 1958 verkent zij Suriname en de Nederlandse Antillen. In Suriname wordt ze voor het eerst prinses Glimlach genoemd.
De prinses kiest kasteel Drakensteyn in Lage Vuursche als eigen huis. Het is omgeven door een flinke tuin, waar ze in mei 1965 gearmd met een onbekende man gesnapt wordt. De man blijkt de West-Duitse diplomaat Claus von Amsberg te zijn. Nederland is in rep en roer, nu de troonopvolgster 20 jaar na de oorlog met een Duitser aankomt. Het kabinet-Cals geeft dr. Loe de Jong van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie opdracht een onderzoek in te stellen.
Claus komt er gunstig uit. Koningin Juliana en prins Bernhard maken op 28 juni 1965 de verloving bekend van Beatrix met Claus von Amsberg, maar er breken nog stormachtige maanden aan. De tegenstanders van het huwelijk weren zich geducht. Eind 1965 gaat de Staten-Generaal niettemin akkoord.
Het huwelijk wordt 10 maart 1966 gesloten in Amsterdam. Met pracht en praal, maar de Gouden Koets is op de route van het stadhuis naar de Westerkerk het doelwit van jongeren met rookbommen. Uit het huwelijk met Claus worden de prinsen Willem-Alexander (1967), Friso (1968) en Constantijn (1969) geboren. De ouders noemen hen het beste wat hun is overkomen.
Behalve met de opvoeding houdt Beatrix zich in toenemende mate en in binnen- en buitenland bezig met de voorbereiding op haar taak als staatshoofd. Ze vertegenwoordigt op 25 november 1975 in Paramaribo haar moeder bij de proclamatie van de onafhankelijkheid van Suriname. In 1976 lijkt het er even op dat Juliana wil aftreden, omdat Bernhard in opspraak is gekomen door een transactie met steekpenningen, de zogenoemde Lockheedaffaire. Deze, plus de Greet Hofmansaffaire, maken Beatrix totaal allergisch voor schandalen.
Op de avond van de 42e verjaardag van Beatrix, 31 januari 1980, laat Juliana weten dat zij afstand doet. De inhuldiging op 30 april van Beatrix in Amsterdam wordt behalve door veel ontroering gekenmerkt door acties van de kraakbeweging onder het motto 'Geen woning, geen kroning'. Terwijl buiten de ME-sirenes loeien, wordt in de Nieuwe Kerk de inhuldiging nauwkeurig uitgevoerd. De 30e april zal Koninginnedag blijven, zo verrast Beatrix haar moeder. Het is uit dankbaarheid aan Juliana en om praktische redenen. Beatrix kan op die manier privé en publiek gescheiden houden. Ze gaat met haar gezin in paleis Huis ten Bosch wonen.
Dinsdag 16 september 1980 is de eerste Prinsjesdag van koningin Beatrix. De troonrede nieuwe stijl is nadrukkelijk bedoeld als een toespraak, niet alleen tot de leden van de Staten-Generaal, maar tot alle 14 miljoen mensen binnen onze grenzen, zo licht premier Dries van Agt toe. Ook Koninginnedag ontkomt niet aan een verandering. Het defilé bij Paleis Soestdijk is van de baan. De koninklijke familie zal voortaan de dag in een of twee plaatsen in het land 'meevieren. Het eerste jaar valt de eer te beurt aan Breda en Veere. De eerste staatsbezoeken voeren naar Luxemburg en België.
Kort voor het staatsbezoek in 1982 naar Groot-Brittannië druppelen de eerste berichten door over een ziekte van prins Claus. Begin oktober en eind november wordt Claus opgenomen in de universiteitskliniek in Basel in Zwitserland wegens klachten van depressieve aard. De koningin zet haar werkzaamheden - met de steun van prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven - tijdens de ziekte van Claus onverminderd voort. Jaren tevoren had ze al eens gezegd dat bij haar de plicht altijd voorgaat. Toch was ze er voor hem. "Zonder mijn vrouw had ik het nooit gehaald'', zegt de prins in 1984. Om nieuwe depressies te voorkomen, besluit 'Den Haag' de prins meer inhoudelijk werk te geven. Hij gaat werken bij het ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking. Ruim 6 jaar zal het redelijk goed gaan.
Beatrix lijkt altijd van ijzer. Wat er ook is, ze blijft glimlachen, ze blijft kordaat handelen. Dat toch ook Beatrix kwetsbaar is, blijkt in 1987: ze krijgt hersenvliesontsteking. In het Haagse Bronovo-ziekenhuis krabbelt ze op. Al missen ondervraagden vaak 'warmte', bij tal van opinieonderzoeken naar de monarchie komt Beatrix er telkens goed van af. Haar 50e verjaardag, in 1988, wordt gevierd met een tv-portret. Beatrix noemt het ,,soms erg frustrerend en moeilijk te accepteren'' dat ze met haar kennis van de Nederlandse samenleving niet echt iets kan doen. Het heeft haar 'nooit veel kunnen schelen' hoe ze overkwam. "Wel of ik het er inhoudelijk goed van afbracht.''
Ook in Nederland houden politieke ontwikkelingen de vorstin bezig. Nadat de pogingen in 1994 om een paarse coalitie te vormen zijn mislukt en een nieuwe informateur uit VVD-hoek wordt geadviseerd, benoemt Beatrix PvdA-leider Wim Kok tot ieders verrassing tot informateur. Ze blijft wel binnen het staatsrechtelijke boekje. In 1996 komt haar omgang met het staatsrecht opnieuw in het nieuws. Ze mag politici 'aansporen', maar dat kan beter binnenskamers blijven.
In januari 1998 viert Beatrix haar 60e verjaardag op grootste wijze. Toch komt er meer en meer kritiek op Beatrix. Vooral als ze de jaarwisseling 1999/2000 in India doorbrengt, terwijl Nederland alles doet om een eventuele 'millenniumbug' op de vangen. Daarmee verbleken alweer de beelden van Beatrix die nat wordt tijdens een orkaan op de Antillen, 6 weken ervoor. Haar legendarische kapsel gaat eraan: even lijkt Beatrix een gewoon mens.
De familie vergt in die periode veel aandacht. Claus blijft hevig tobben en er is de zorg om haar hoogbejaarde ouders. Er is ook geluk. Zoon Constantijn trouwt en zorgt voor het eerste kleinkind, Eloise. Willem-Alexander trouwt op 2 februari 2002 na een hoop rumoer met Máxima Zorreguieta. Hetzelfde jaar verliest Beatrix prins Claus die op 6 oktober overlijdt. In de lente krijgt Beatrix een nieuwe dreun: haar nichtje Margarita hangt de vuile was van de familie buiten in HP De Tijd. De dochter van prinses Irene voelt zich gedwarsboomd omdat haar familie tegen haar man Edwin de Roy van Zuydewijn is gekant.
In de zomer van 2003 kondigt Beatrix blij de verloving aan van haar zoon Friso met Mabel Wisse Smit. Het lachen zal het drietal vergaan. De onthullingen over het vermeende verleden van Mabel worden te pijnlijk, de premier voelt zich onvoldoende ingelicht en kondigt aan dat voor het huwelijk geen toestemming wordt gevraagd aan het parlement. In 2004 verliest Beatrix zowel haar moeder (maart) als haar vader (december). Prins Bernhard zorgt postuum voor een akelige verrassing. Hij heeft uitgebreid met de Volkskrant gesproken voor een na zijn uitvaart te publiceren verhaal. Het meest opvallend daarin is de publieke erkenning van twee buitenechtelijke dochters.
In 2005, het jaar van haar zilveren jubileum, lijkt Beatrix als herboren. Ze wordt alom geprezen en veel zorgen zijn van haar afgevallen. In 2009 krijgt Beatrix te maken met een van de heftigste gebeurtenissen in haar leven. Tijdens de viering van Koninginnedag in Apeldoorn probeert Karst T. in volle vaart de koninklijke bus te rammen, waardoor zeven omstanders om het leven komen. Ook de dader zelf overleeft het niet. Beatrix ziet het gebeuren vanuit de open bus. Een zwaar aangeslagen koningin verschijnt later op de dag op tv om haar medeleven te betuigen met de slachtoffers en hun naasten. De dagen na de aanslag stijgt de populariteit van de Oranjes tot grote hoogte.
De sympathie voor de koninklijke familie - en ook Beatrix - neemt later dat jaar snel af door nieuws over fiscale constructies via Paleis Noordeinde, een verhoging van de uitkering in tijden van economische crisis en het gedoe rond het vakantiehuis in Mozambique van Willem-Alexander en Máxima. Ook op de kersttoespraak is veel kritiek. Beatrix is kritisch over contacten via internet en sms. Menigeen vindt dat ze niet met de tijd meegaat. In de Tweede Kamer groeit de afkeer tegen de deelname van het staatshoofd aan de regering.
Steeds meer politieke partijen hekelen de invloed van de vorstin bij de kabinetsformatie. In het najaar van 2010 spreekt een meerderheid van het parlement zich uit voor een ceremonieel koningschap. Het koningshuis gaat tot ieders verrassing toch twitteren en Beatrix doet een tandje terug met haar werk. Ze legt minder bezoeken af in het land. De frictie met de PVV blijft. Wilders hekelt de hoofddoek die de vorstin in januari 2012 draagt bij een bezoek aan een moskee in Abu Dhabi. Echte onzin, reageert Beatrix.
Een maand later krijgt zoon Friso een ernstig skiongeluk. Hij ligt inmiddels al bijna een jaar in coma. Beatrix zet moedig haar werkzaamheden voort, inclusief begin dit jaar twee staatsbezoeken. Daar prijst ze zich gelukkig dat ze over een uitstekende gezondheid beschikt. Van aftreden rept ze niet.
