De vier landen die samen het strafrechtelijk onderzoek uitvoeren naar de ramp met vlucht MH17 hebben wel degelijk een 'geheimhoudingsovereenkomst' getekend.
Deze 'non-disclosure agreement' betekent dat niet alleen Nederland, Australië en België, maar ook Oekraïne een vetorecht heeft over wat er wel en niet openbaar wordt. Dat blijkt uit een document van het Australische ministerie van Buitenlandse Zaken.
ZIE OOK: Column: MH17: een doodlopend onderzoek?
Tot dusver heeft de Nederlandse overheid gesuggereerd dat er geen sprake was van zo'n vetorecht en zo'n clausule. De deal ligt nationaal en internationaal zeer gevoelig, omdat de vrees is dat Oekraïne daarmee de mogelijkheid heeft om feiten of informatie geheim te houden die het land niet goed zouden uitkomen. De optie dat Oekraïne zelf betrokken was bij de ramp is officieel ook onderwerp van onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) en Justitie.
Document 'authentiek'
Australië heeft net als Nederland geweigerd de gemaakte afspraken openbaar te maken. In een toelichting op dat besluit, in een officiële brief van 15 oktober, erkent Australië dat formeel sprake is van een 'non-disclosure agreement'.
De afspraken 'schrijven consensus voor tussen partijen voordat informatie betreffende het onderzoek openbaar wordt'. Omdat overeenstemming een voorwaarde is, hebben alle landen dus een vetorecht. Het Australische ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt tegenover RTL Nieuws dat het document 'authentiek' is. "Het niet-openbaar maken van informatie is belangrijk om het onderzoek niet in gevaar te brengen, en om toekomstige strafrechtelijke vervolging op grond van het onderzoek niet te hinderen."’
Opstelten ontweek vragen
De Tweede Kamer heeft meermalen gevraagd of er een geheimhoudingsovereenkomst is, en of een land een vetorecht kan uitoefenen. Minister Opstelten (Veiligheid en Justitie) heeft daar steeds geen duidelijk antwoord op gegeven, en er ontwijkend op geantwoord.
In oktober meldde hij de Kamer summier dat is afgesproken 'gezamenlijk op te trekken' en 'terughoudend' te zijn met het naar buiten brengen van informatie. Bronnen rond het kabinet zeggen desgevraagd tegenover RTL Nieuws dat het vetorecht inderdaad bestaat. Zo zou Oekraïne niet verplicht kunnen worden (eigen) informatie te delen, als het land niet wil dat het openbaar wordt.
CDA eist opheldering
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt eist nu dat de bewindsman het parlement alsnog volledig informeert over de geheimhoudingsovereenkomst en wat de gevolgen kunnen zijn. Over de exacte afspraken heerst al onduidelijkheid sinds de oprichting van het Joint Investigation Team (JIT), begin augustus. Onlangs wees het kabinet een verzoek van weekblad Elsevier af om de overeenkomst openbaar te maken.
Het ministerie van Veiligheid en Justitie houdt tegenover RTL Nieuws vol dat er geen sprake is van een vetorecht: "Het Australische document zegt niets anders dan dat de JIT-landen hebben afgesproken om terughoudend te zijn met het naar buiten brengen van informatie. Zij noemen dat een 'non-disclosure agreement', maar het is een paragraaf in de JIT-overeenkomst. Het kabinet heeft ook telkens het standpunt vertolkt dat de JIT-landen deze afspraak hebben gemaakt en dat daarom geen info over het JIT met pers en parlement kan worden gedeeld. Het heeft in elk geval helemaal niets met vetorecht te maken."
