In kranten, via social media en op tv, overal worden we met meningen om te oren geslagen. Maar veel mensen zijn meningenmoe. ‘Ik pleit voor een oordeel-detox.’
Meestal gaat het zo: iemand heeft op social media ergens een mening over. Iemand anders heeft weer een mening over die mening. Weer iemand anders heeft een mening over die mening over die mening. Dat gaat een tijdje zo door totdat ook mensen hun mening gaan uiten over alle meningen die worden geuit en voor je het weet noemt iemand het ‘ophef’ en mag de eigenaar van de ene mening samen met de eigenaar van de andere mening aanschuiven bij een talkshow om over hun meningen in discussie te gaan, terwijl mensen thuis op social media daar weer hun mening over geven. Met een beetje mazzel zijn die meningen zo uitgesproken, dat daar in de uitzendingen van morgen ook weer een itempje van kan worden gemaakt, waar mensen op social media vervolgens dan weer hun mening over geven. En zo worden we in de greep gehouden van een onvermoeibare meningenmachine die zichzelf continu draaiende houdt en geen uit-knop lijkt te hebben.
'De 'meningenindustrie' loopt tegen haar grenzen aan'
Maar volgens trendwatcher Lieke Lamb is een tegenbeweging op handen. In de TrendVerwachting die ze elk jaar samen met haar man en mede-trendwatcher Richard Lamb uitbrengt, kondigt ze een collectieve ‘meningen-moeheid’ aan. "In de strijd om lezers, kijkers en clicks zijn media steeds meer gaan inzetten op het tegenover elkaar zetten van uitgesproken meningen. Want scherpe meningen zijn goed voor ophef en opheft levert aandacht op. Die ontwikkeling is ergens ook wel begrijpelijk, want redacties worden vaak op kijk- en clickcijfers beoordeeld. Maar mensen zijn er wel een beetje klaar mee", zegt Lamb. "Vooral met wat wij in het trendrapport van vorig jaar al ‘Raaskallende Roeptoeters’ of ‘Opiniestokers’ noemden: columnisten die hun mening steeds een stukje extremer maken, alleen omdat het scoort. Als de hele wereld A vindt, dan schrijven zij B. Omdat ze weten omdat ze daarmee het nieuws kunnen halen." Maar volgens Lamb loopt de ‘meningenindustrie’ tegen haar grenzen aan. "Men wordt er immuun voor. Kijkers en luisteraars hebben steeds minder behoefte aan ongefundeerde meningen van een klein groepje en juist meer aan authentieke deskundigen die zo feitelijk als mogelijk hun verhaal doen in een programma."
Giulia Califano (25, blogger) heeft gemengde gevoelens over de zogenaamde meningenmachine. "Ik maak er zelf natuurlijk deel vanuit, want als blogger is het geven van mijn mening in feite mijn verdienmodel. Bovendien vind ik het leuk en uitdagend om mijn mening zo goed mogelijk onder woorden te brengen, dat is ook de reden dat ik een blog ben begonnen. Tegelijkertijd ervaar ik ook de keerzijden. Zodra ik ergens een standpunt over inneem, moet ik me aan alle kanten verantwoorden. Als ik schrijf dat ik fan ben van vitaminesnoepjes, waar toevallig wel suiker in zit, word ik bestookt met vragen of ik het wel verantwoord vind om producten met suiker te promoten. Maar ik pretendeer helemaal niet perfect te zijn. Ik geef gewoon mijn persoonlijke mening."
'Ik ben wel gevoelig voor andermans mening. Best lastig als je blogger bent'
Om als blogger te kunnen slagen moet je je volgens Califano niet teveel uit het veld laten slaan door wat anderen vinden. Maar dat blijft lastig, zegt ze. "Ik ben best gevoelig voor het oordeel van anderen. Dat is weleens moeilijk in dit vak. Toch probeer ik zoveel mogelijk te schrijven wat ik vind, zonder bang te zijn wat anderen ervan zullen zeggen." Dat iedereen tegenwoordig via internet gemakkelijk zijn mening kan geven, vindt Califano al met al een positieve trend. "Juist als je verschillende meningen tot je neemt, word je nog weleens op andere gedachten gebracht. Vroeger kon maar een select groepje mensen in de media hun mening geven. Sinds internet en social media kan iedereen van zich laten horen. Als we er op de juiste manier mee omgaan, kunnen we daar zeker de vruchten van plukken."
Gerlinde van der Struijk (37, personal coach) vindt dat al die meningen in de media vooral veel negativiteit opleveren. Daarom volgt ze al een tijdje geen nieuws meer. Ook mijdt ze online platforms waarop in de reacties vooral het conflict wordt opgezocht. "Ik realiseerde me dat het lezen van al die negativiteit me alleen maar onnodig energie kostte. Zeker online zie je dat mensen zo snel hun oordeel klaar hebben. De ene aanpak of mening wordt vaak tegenover de andere geplaatst, waardoor een continue strijd ontstaat. Ik vind dat jammer en zonde van de energie."
'Mijn ervaring is dat oordelen over anderen voortkomen uit eigen angst en onzekerheid'
"Mijn ervaring is dat oordelen over anderen vaak voortkomt uit eigen angst en onzekerheid. Ik heb in mijn leven zelf ook gemerkt dat de periodes dat ik harder over anderen oordeelde, vaak de periodes waren dat ik zelf even wat minder lekker in mijn vel zat. Als iemand een andere aanpak of mening heeft dan jij, kan dat je onzeker maken. Afgeven op die ander geeft dan even een lekker gevoel. Maar uiteindelijk los je er die onzekerheid niet mee op. Inmiddels weet ik dat als ik de neiging voel om over een ander te oordelen, dat meestal meer met mezelf te maken heeft dan met die ander."
Zelf is Gerlinde dan ook een groot voorstander van wat ze zelf een ‘oordeel-detox’ noemt. "Ik ben bewust gaan oefenen om minder over anderen te oordelen en heb gemerkt hoeveel positiefs me dat oplevert." Wat dan bijvoorbeeld? "Ik heb gemerkt dat als je niet meteen oordeelt, je meer van anderen kunt leren, maar ook veel dichterbij ze kunt komen. Als mensen zich op een andere manier gedragen dan jij zou doen of een andere mening hebben dan jij, is het verleidelijk om daar een oordeel over te hebben. Maar daarmee plaats je die ander ook meteen op een afstand. Bovendien: wat weet je nou echt van die persoon en zijn verhaal? Als iemand je iets vertelt, is het heel menselijk om je meteen af te vragen ‘wat vind ik hiervan?’, maar ik probeer dat juist bewust niet meer te doen en gewoon nieuwsgierig te zijn en te luisteren." Zelf minder oordelen, maar je ook minder aantrekken van het oordeel van anderen, dat is wat ze cliënten in haar coachingspraktijk probeert te leren. "Zodra je stopt je energie te steken in wat anderen van je denken, kun je die energie stoppen in de dingen die je gelukkig maken. En daar schiet je uiteindelijk veel mee mee op."
Ook Floor Koomen (54, filmmaker en schrijver) ervaarde onlangs dat het opzij schuiven van de zijn eigen mening, hem meer kon brengen dan hij ooit had gedacht. "Als documentairemaker en reisfanaat wist ik al dat het uitstellen van een oordeel je vaak veel oplevert. Als je je niet laat hinderen door je eigen mening, kom je meer te weten over andere mensen en de wereld om je heen." Maar toen de man van Floors zus ongeneeslijk ziek werd, werd zijn vermogen om zijn mening opzij te schuiven op de proef gesteld. "Mijn zwager, van wie ik zielsveel hield, wilde op een eigen gekozen moment uit het leven stappen. Dat vond ik aanvankelijk heel moeilijk. Niet alleen omdat ik hem gewoon niet kwijt wilde, maar ook omdat ik geen voorstander van euthanasie ben. Ik zie het leven als het meest waardevolle dat we hebben. Als iets dat waard is om beschermd te worden. Die mening had het afscheid van mijn geliefde zwager in de weg kunnen staan, maar gaandeweg besefte ik dat mijn liefde voor hem als persoon groter en belangrijker was dan mijn overtuiging."
'Meningen en oordelen staan vaak in de weg bij ons contact met anderen'
Floor zette zijn mening opzij en stelde zich open voor de laatste wil van zijn zwager. "Doordat ik mijn eigen oordeel naar de achtergrond schoof, heb ik op een hele mooie manier afscheid kunnen nemen van iemand die heel belangrijk voor me was. Door niet vast te houden aan wat ik vond, heb ik bovendien kunnen ervaren hoe mooi het kan zijn als iemand afscheid van het leven mag nemen op zijn eigen voorwaarden." Het heeft zijn kijk op euthanasie veranderd. "Ik vind nog altijd dat het leven het waard is om beschermd te worden. Maar het afscheid van mijn zwager heeft me doen inzien dat er één ding boven de bescherming van het leven gaat en dat is de liefde voor de mens."
Deze ervaring heeft Floor opnieuw doen inzien dat meningen en oordelen vaak in de weg staan van ons contact met anderen. "Een mening is tegenwoordig vaak een manier om te laten zien wie je bent en waar je staat. Maar het vasthouden aan een mening beperkt je ook in wie je kunt worden. Als ik had vastgehouden aan mijn mening had ik bijvoorbeeld nooit op zo’n mooie manier afscheid van mijn zwager kunnen nemen. Dat had ik nooit willen missen. Mijn motto is nu dan ook: als je minder dingen vindt, vind je meer dingen."
Door Floor Bakhuys Roozeboom