Grote kans dat je er nog nooit van hebt gehoord: sepsis. Toch is het volgens deskundigen de belangrijkste doodsoorzaak van mensen die op de intensive care belanden. En ook daarbuiten kan het iedereen overkomen. Chantal en Mariëlle maakten tijdens hun zwangerschap allebei een ernstige sepsis door en verloren daardoor ook allebei hun baby.
Sepsis - ook wel bekend als bloedvergiftiging - is een echte sluipmoordenaar. Naar schatting overlijden er jaarlijks ongeveer evenveel mensen aan als aan borstkanker. Maar dat is een hele bekende, goed geregistreerde ziekte. Hoogleraar Tom van der Poll vertelt op rtlnieuws.nl dat sepsis eigenlijk nog een relatief onbekende ziekte is: "Een van de problemen van sepsis is dat het weinig naamsbekendheid heeft. Bij een hartinfarct of borstkanker weet iedereen waar je het over hebt, bij sepsis haast niemand."
Terwijl toch iedereen het op kan lopen. "Sepsis is een verstoorde reactie van je immuunsysteem op een ernstige infectie. Dat kan variëren van een ontstoken nagelriem tot een nierbekkenontsteking. Een uit de hand gelopen longontsteking komt het vaakst voor. In de vroege fase van een infectie knap je meestal op met antibiotica, maar als de infectie te laat herkend wordt of heel snel verloopt niet. Dan keert de afweerreactie zich tegen je. De immuunrespons blijft maar aan staan, waardoor allerlei problemen optreden, waaronder orgaan schade. Dat kan uiteindelijk tot de dood leiden." Naar schatting gebeurt dat in ons land bij ongeveer 3500 patiënten per jaar.
Maar ook wie het overleeft, kan er ernstige gevolgen van ondervinden. Zoals Chantal en Mariëlle, die door bloedvergiftiging allebei een kindje verloren.
'Artsen dachten dat ik het niet zou redden'
Chantal (50) verloor haar dochter in 2006. Ze was 36,5 weken zwanger toen het misging. "Het begon met wat griepachtige klachten. Ik had koorts, voelde me niet zo lekker. Langzamerhand werd ik steeds zieker. Ik moest braken, had diarree. Ik werd zwakker en zwakker. Achteraf bleek dat mijn nieren toen al niet meer werkten."
Haar hele lichaam zwol op. Zelf weet ze daar niets meer van. Ze werd met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht, waar werd geconstateerd dat haar kindje was overleden. Het moest gehaald worden, maar omdat Chantals toestand steeds verder verslechterde, durfden ze haar niet te opereren. Uiteindelijk kwam het kindje toch. Bij de bevalling begon Chantal te bloeden, en dat stopte niet meer.
Artsen constateerden dat een streptokokkeninfectie haar bloed vergiftigde, waardoor dat niet meer stolde. Ze belandde in een septische shock. Omdat haar hart niet genoeg bloed rondpompte, stopten haar organen met functioneren. “Mijn bloeddruk was extreem laag. Een arts zei later: het was een kwestie van minuten."
"Mijn artsen dachten dat ik het niet zou redden. Ze hadden mijn familie bij elkaar geroepen en mensen teruggehaald van vakantie." Drie weken werd ze kunstmatig in coma gehouden. Na drie maanden in het ziekenhuis moest ze opnieuw leren lopen. "Ik kon helemaal niets. Niet op een knopje drukken, zelf eten, drinken, praten, lezen, fietsen. Ik heb van nul weer op moeten krabbelen. Ik ben door het oog van de naald gekropen."
Hoe ze de bacterie opliep hebben artsen niet kunnen achterhalen. "Het was niet te voorkomen geweest, het ging zo snel. Mijn lichaam heeft gereageerd op die streptokokbacterie, de placenta heeft gewoon losgelaten, die moest eruit, om mij te redden. Het bleek ook al in het bloed van ons dochtertje te zitten. Als ze levend geboren was, had ze het hoogstwaarschijnlijk ook niet gered."
Elf jaar later heeft Chantal nog altijd last van de gevolgen. "Als je lichaam zo'n klap heeft gehad, word je nooit meer de oude. Ik kan me vaak nog slecht concentreren. Mijn nieren zullen nooit meer voor 100 procent functioneren en ik heb het altijd koud, ook als het 30 graden is. Dat motortje heeft zo'n klap gehad dat het nooit meer normaal kan functioneren." Toch is ze gelukkig, ze is er nog en kan volop van het leven en van haar twee zoons genieten.
'Mijn zwangerschap is mogelijk mijn redding geweest'
Mariëlle (37) overkwam vijf jaar geleden nagenoeg hetzelfde als Chantal. "Ik voelde me wat grieperig, had koorts, rillingen, hoofdpijn en diarree. Op een gegeven moment was ik niet zo alert meer, een beetje apathisch. Ik had zelf niet in de gaten hoe ziek ik aan het worden was." Haar toestand verslechterde snel. "Eerst dacht ik nog aan een blaasontsteking, ook omdat ik zo vaak moest plassen. Een test bij de huisarts bevestigde dat. Dat stelde me gerust. Maar toen ik later op de dag last kreeg van bloedverlies, gingen er alarmbellen rinkelen."
Mariëlle was op dat moment 28 weken in verwachting. Toen haar man thuiskwam en Mariëlle lijkbleek en met blauwe lippen aantrof, maakte hij zich direct grote zorgen. In het ziekenhuis bleek dat de baby overleden was. Ondertussen werd Mariëlle steeds zieker. Op de intensive care beviel ze van haar dode dochtertje.
Al snel bleek dat Mariëlle een bloedvergiftiging had opgelopen door een infectie met de streptokokken-bacterie. Waar die is begonnen, hebben artsen net als bij Chantal niet kunnen achterhalen. Ook zij lag wekenlang in het ziekenhuis en moest na de opname opnieuw leren lopen. "Ik heb nog lang last gehad van de gevolgen."
Pas toen ze fysiek weer wat was aangesterkt, kwamen de emoties over het verlies van hun kindje. "Als ik een dag eerder naar het ziekenhuis was gegaan, had ons dochtertje misschien gered kunnen worden. Maar dat is allemaal achteraf. Aan de andere kant is mijn zwangerschap misschien mijn redding geweest: als ik geen bloed had verloren, was ik er waarschijnlijk nóg later achtergekomen. Dan had ik misschien niet meer geleefd." En nu ze helemaal is hersteld, is er ook nog bijzonder gelukkig nieuws te melden: afgelopen zondag is Mariëlle bevallen van een kerngezonde dochter.
Sepsis en daarna
Oud-verpleegkundige Idelette Nutma werd in 2007 opgenomen met een septische shock, die ze ternauwernood overleefde.
Informatie over sepsis was er toen nog nauwelijks. Ze richtte daarom zelf Sepsis en daarna op, om voorlichting en nazorg te bieden, 'voor meer begrip en een beter herstel'. Ook schreef ze twee boeken over haar ervaringen en opgedane kennis.
Zelf ervoer ze dat de nazorg na sepsis te wensen overlaat. "Na een hartinfarct ga je een heel revalidatietraject in, maar na een IC-opname met sepsis val je tussen de wal en het schip. Je hebt enorm ingeleverd, gaat echt als een wrak naar huis. Restklachten kunnen jarenlang aanhouden. Patiënten hebben heel intensieve fysio en revalidatie nodig om enigszins te herstellen, maar daar is veel te weinig aandacht voor."
Nutma vindt het van levensbelang dat er meer aandacht komt voor sepsis. "Het is het meest wijdverbreide onbekende ziektebeeld dat er bestaat en het komt steeds vaker voor. Het is schrikbarend om te zien hoe het zo om zich heen slaat en in veel gevallen ook dodelijk is. Artsen zouden het eerder moeten herkennen, maar mensen zelf ook. In Engeland is een Nationaal Actie Plan opgezet en loopt nu een campagne om ouders sepsis te laten herkennen bij een kind. Daar zouden wij ook naartoe moeten. Als je er op tijd bij bent, kan het zoveel ellende voorkomen. Bij sepsis telt elk uur: hoe eerder je de kettingreactie kunt stoppen, hoe groter de overlevingskans."
Door Roxanne Vis