Samen op vakantie, het fijnste wat er is. Toch? Niet als we de statistieken mogen geloven. Het aantal echtscheidingsaanvragen laat al jaren een veelzeggende piek zien vlak na de zomermaanden. Hoe komt dat, en belangrijker: hoe voorkom je dat ook jouw relatie sneuvelt?
In Nederland ben je allebei drukdrukdruk, maar tijdens de vakantie heb je eindelijk weer écht tijd voor elkaar. Als dat geen genieten wordt! Maar eenmaal op de plaats van bestemming erger je je groen en geel aan de ander (zit ze wéér een selfie te nemen met die duckface; schept hij nou voor de dérde keer zijn bord vol aan dat buffet?) of blijkt dat jullie elkaar helemaal niets meer te vertellen hebben. Krekels. Daar zit je dan, met een cocktail in je hand en je ziel onder je arm.
Dat relaties juist tijdens vakanties vaak stuklopen, komt volgens relatiedeskundige Paulien Timmer doordat problemen die er al waren dan worden uitvergroot. "In het dagelijks leven leef je makkelijker langs elkaar heen zonder het door te hebben. De vakantie is een vergrootglas op je relatie. Is die goed, dan is het heerlijk, maar als jullie onbewust uit elkaar zijn gegroeid, dan merk je dat gelijk. Dan zijn er irritaties en ruzies, begrijp je elkaar niet en heb je weinig zin om bij elkaar in de buurt te zijn."
De diepte in
Veel mensen concluderen dan: de liefde is op, het werkt niet meer, dus we moeten uit elkaar. Volgens Timmer is dat een denkfout. "De liefde is niet op, je weet alleen niet meer wat bij de ander speelt, wat hem of haar bezighoudt. Je moet weer naar elkaar toe groeien en moeite stoppen in het opnieuw leren kennen van de ander. Dan gaat het meer vanzelf en is er meer begrip, waardoor je je minder snel aan de ander ergert." Maar vakantie is daarvoor – anders dan je misschien zou denken – niet het beste moment. "Het is te veel in één keer. Als je uitgedroogd door de woestijn loopt, is het ook niet goed om ineens superveel water te gaan drinken. Dat kan je systeem niet aan. Je kunt het beter langzaam opbouwen."
Nu wordt ineens duidelijk dat hij het liefst vlak voordat de gate sluit aan komt kakken, terwijl jij drie uur van tevoren op de luchthaven wil zijn
Voor haar boek Lang + Gelukkig interviewde Timmer honderd gelukkig getrouwde stellen die al meer dan 40 jaar samen zijn. Zij weet inmiddels precies waar een goede relatie aan moet voldoen. "Stellen die gelukkig zijn en blijven, zijn heel goed van elkaar op de hoogte. Ze weten wat er speelt bij de ander en wat zijn of haar grootste angsten, dromen en verlangens zijn. Ze zijn nieuwsgierig naar elkaar, op een diepgaander niveau." Dat laatste is volgens Timmer weleens lastig te bereiken in een druk bestaan met kinderen, werk en andere aandachtsslurpers (*kuch* Netflix). Iets om bewust aan te werken dus.
Prille liefde
Ben je nog niet zo lang bij elkaar, dan kan een vakantie ook een beproeving zijn. Zo'n intense tijd samen kan je relatie maken of breken. Op vakantie kunnen verschillen tussen jullie aan de oppervlakte komen die thuis nog niet zo opvielen. Dan wordt ineens duidelijk dat hij het prima vindt om net voordat de gate sluit pas aan te komen kakken, terwijl jij iemand bent die het liefst drie uur van tevoren op de luchthaven is. Dat zij graag de hele dag op haar luie gat aan het zwembad ligt en jij juist zoveel mogelijk wilt doen en zien. Of dat hij elke avond uit eten wil, terwijl jij liever wat geld overhoudt en in de Airbnb kookt.
Onaangename verrassingen als deze zijn bijna niet te voorkomen, zegt Timmer. "Je moet het gewoon ervaren. Je kunt niet alles van tevoren tot in detail doorspreken in een soort vakantievergadering, dat zou niet werken. Het kan helpen om van tevoren de verwachtingen en behoeftes globaal te bespreken, maar vooral niet te zwaar. Vraag: wanneer is de vakantie voor jou geslaagd? Realiseer je gewoon dat die eerste vakantie er eentje is van achter heel veel dingen komen die je nog niet wist. Verschillen tussen partners zullen er altijd zijn. De kunst is om er een midden in te vinden waar iedereen zich prettig en veilig bij voelt."
'Til er vooral niet te zwaar aan als jullie na één avond al door de gespreksstof heen zijn'
Timmer adviseert om vooral te proberen begrip te hebben voor elkaar. "Vraag waarom bepaalde dingen belangrijk zijn voor de ander, in plaats van je boos te maken. Wil iemand drie uur van tevoren op het vliegveld zijn, vraag dan: waarom wil je dat, waarom is dat belangrijk voor je, ben je ergens bang voor, wat gebeurt er als we dat niet doen? Misschien heeft diegene ooit een vliegtuig gemist en heeft dat de hele vakantie verpest. Als je dat soort dingen weet, heb je zoveel meer begrip voor elkaar. En dan kun je een midden vinden." Een tweede survivaltip: "Maak overal een feestje van. Je hebt verschillen, daar ontkom je niet aan. Accepteer dat zo snel mogelijk en maak er iets leuks van samen, zoek de lol erin. Zéker op vakantie."
Gespreksstof
En wat nu als op vakantie blijkt dat je elkaar niets te melden hebt en jullie na de eerste avond al door de gespreksstof heen zijn? Til daar vooral niet te zwaar aan, zegt Timmer. "Stop met denken dat het pijnlijk is. Met jou zijn er zoveel anderen die elkaar niet zo veel te vertellen hebben. Het is echt onzin dat we daar zo aan hangen. Als je al een tijdje niet meer gewend bent om op een diep niveau met elkaar te praten, natuurlijk weet je dan niet meer zo goed hoe dat moet." Volgens haar zegt het niets over de relatie. "Meer over de aandacht die eraan wordt besteed. Een plantje gaat ook dood als je het geen aandacht en liefde geeft. Zie het niet als een teken dat jullie niet bij elkaar passen, maar als een symptoom van verwaarlozing."
Lukt het nou echt niet om verder te komen dan 'lekker weertje hè?' en 'moet je die Speedo zien', dan kun je op internet talloze lijsten vinden met vragen voor goede gesprekken. "Een van de bekendste is de lijst met 36 vragen van psycholoog Arthur Aron. Die is eigenlijk gemaakt om mensen die elkaar niet kennen dichter bij elkaar te brengen, maar kan ook helpen om een gesprek net even wat dieper te brengen." Timmer heeft zelf ook een (gratis) e-book samengesteld met 100 vragen voor meer verbondenheid.
Tot slot: schiet niet gelijk in een stuip als het niet helemaal vlekkeloos gaat. Veel mensen denken dat een relatie alleen kans van slagen heeft als het allemaal vanzelf gaat, maar bij de stellen die Timmer sprak voor haar boek was het ook echt niet vanaf dag 1 rozengeur en maneschijn. "Veel van die stellen vertelden me dat de eerste jaren best moeilijk waren geweest. Dat is ook niet zo gek: je komt soms van totaal verschillende achtergronden en probeert samen een leven en cultuur op te bouwen. Natuurlijk ga je dingen van elkaar niet snappen en is het soms vervelend. Waar het om gaat is hoe je daarmee omgaat. Star zijn, niets willen veranderen en de ander aanvallen is niet de gezonde manier. Als je samen iets wilt opbouwen en daar allebei moeite voor doet, komt het wel goed."
