De leeftijd waarop vrouwen in Nederland hun eerste kind krijgen, is opnieuw gestegen, meldt het CBS. Gemiddeld zijn ze nu 29.9 jaar oud als ze voor het eerst moeder worden. Maar sommige vrouwen beginnen al heel vroeg of juist veel later pas aan kinderen. Hoe beïnvloedt dat hun moederschap? Moeders Demi (19) en Jacqueline (48) vertellen.
Demi Kreeft (nu 19) was 18 toen ze zwanger raakte. Op de dag dat haar spiraaltje werd verwijderd – ze had er veel buikpijn van en viel geregeld flauw – was het raak. "Toen ik het ontdekte was ik in eerste instantie wel geschrokken", vertelt ze. "Ik ben naar de huisarts gegaan, met wie ik goede gesprekken heb gevoerd over mijn opties. Maar abortus wilde ik niet, ik kwam tot de conclusie dat ik dit kind graag op de wereld wilde zetten."
Demi had op dat moment drie jaar een relatie met haar vriend. Hij, nu 21, had veel moeite met de keuze van Demi. "Pas op het moment dat hij bij de bevalling het hoofdje eruit zag komen, was hij om. Nu is hij heel blij met haar. Dat vind ik fijn, al is het jammer dat het zo lang moest duren. Ik heb mijn hele zwangerschap het gevoel gehad dat ik er alleen voor stond. Dingen als de eerste schopjes kon ik niet met hem delen. Ik had het leuk gevonden als hij ook een keer mijn buik had vastgehouden of tegen haar had gepraat."
Niet ideaal
De omstandigheden waren op meer vlakken niet ideaal. Demi was al wel klaar met school, maar had nog geen vast inkomen. Een tijd moesten ze daarom leven van een bijstandsuitkering. "Dat was wel lastig, we hebben ons in de schulden gestoken omdat ik het beste voor die kleine wilde. Mooie kleertjes, een goed bedje, alles erop en eraan." Ook raakte Demi vriendinnen kwijt, die met hele andere dingen bezig waren. "Mijn beste vrienden waren in één keer weg. Ze begrepen mijn situatie niet. We zien elkaar niet meer."
Even op stap gaan is er voor Demi niet meer bij, maar dat vindt ze niet zo erg. "Ik was al nooit zo'n stapper. Soms zou ik wel even iets gezelligs willen doen met vrienden, al was het maar voor een uurtje. Dat is nu lastiger." Met een nieuwe vriendin, die ook op jonge leeftijd moeder is geworden, spreekt ze wel geregeld af 'met de kleintjes erbij'.
Eerder volwassen
Dochter Djaylaila is inmiddels 6 maanden oud en Demi heeft nog geen dag spijt gehad van haar keuze. "Natuurlijk, het is pittig. Ik kom veel slaap tekort en moet de hele dag rekening houden met haar. Maar ik ben gewoon heel blij dat ze er is. Ik had haar niet willen missen." Financieel hebben ze inmiddels alles weer op de rit. Haar vriend werkt veel en Demi zelf gaat binnenkort ook weer solliciteren. Mocht ze een baan vinden, dan kan Djaylaila bij Demi's moeder terecht. "Zij was zelf op haar 16de zwanger van mij, dus ze begrijpt als geen ander hoe het is."
'Misschien kunnen mijn dochter en ik later samen op stap'
Demi denkt dat ze door het moederschap eerder volwassen is geworden dan leeftijdsgenoten. "Ik heb een sterk verantwoordelijkheidsgevoel. Veel anderen van mijn leeftijd hebben dat nog niet zo. Ik denk nu al snel: dit of dat is niet verstandig, want ik moet denken aan mijn kleine meisje. Stomdronken worden zou ik bijvoorbeeld nooit doen." Een ander voordeel vindt ze dat ze waarschijnlijk nog veel langer van haar dochter kan genieten dan wanneer ze op latere leeftijd moeder was geworden. "Misschien kunnen we samen op stap later, en kan ik haar kinderen nog meemaken. Dat zou toch mooi zijn."
Moeilijke jeugd
Jacqueline Grootscholten-Sonneveld (nu 48) was 44 toen ze moeder werd. Daarvoor worstelde ze lange tijd met haar verleden. Haar vader en zus hadden de erfelijke, dodelijke ziekte van Huntington (waarbij door een genetische afwijking een eiwit verkeerd wordt aangemaakt, waardoor dat eiwit giftig wordt en delen van de hersenen aantast). "Een vreselijke ziekte", zegt ze. "Ik heb geen slechte jeugd gehad, maar het is zeker niet leuk om in een gezin op te groeien waar dit allemaal speelt."
'Op mijn 44ste werd ik moeder van een gezonde dochter. Met mijn voorgeschiedenis was dat een dubbel cadeau'
Haar vader en zus overleden op jonge leeftijd. Jacqueline had als kind en jongvolwassene 50 procent kans om de ziekte ook te krijgen. "Dat maakte dat ik in die tijd moeilijk keuzes kon maken en alles maar op me af liet komen." Op haar 24ste liet ze een DNA-test doen om uitsluitsel te krijgen. De uitslag luchtte op: ze had het gen niet. "Maar het heeft nog járen geduurd tot het daadwerkelijk tot me doordrong dat ik een toekomst had, dat kinderen en een partner misschien wel voor me waren weggelegd. Ik had me zolang aangepast aan anderen en zolang in onzekerheid geleefd, dat ik niet meer wist hoe ik mijn eigen keuzes moest maken."
Dubbel cadeau
Pas rond haar veertigste durfde ze het verleden los te laten. Op haar 42ste leerde ze haar huidige partner kennen. "Hij vroeg me natuurlijk naar kinderen, had ik die nooit gewild? Ja, zei ik, maar het kwam er niet van. 'Je bent gezond, het zou nog kunnen', zei hij." Hij had al een zoon, destijds 12 jaar oud, maar wilde graag nog eens vader worden. Ze spraken af het te gaan proberen. "Maar zonder dokters of ziekenhuizen om het te manipuleren. Ik wilde het alleen als de natuur het ons gunde." Al na een half jaar was Jacqueline in verwachting. "Een perfecte zwangerschap, ik had nergens last van. Op mijn 44ste werd ik moeder van een gezonde dochter. Echt super. Met mijn voorgeschiedenis was dat een dubbel cadeau."
Dochter Lynn wordt in juli 4 jaar. Jacqueline geniet van het moederschap. "Het is ontzettend mooi om te zien hoe ze zich ontwikkelt, dat iets van jezelf voortleeft en opgroeit, zonder de problematiek die ik zelf heb meegemaakt." Als ze één nadeel moet noemen van het op latere leeftijd moeder worden, is het dat Lynn misschien eerder haar ouders zal verliezen dan andere kinderen van haar leeftijd. "Ik heb er veel over nagedacht of ik mijn kind dat wilde aandoen. Zo voelde dat een beetje."
Stabiele basis
Daar staat tegenover dat ze meer levenservaring heeft dan jonge moeders. "Ik weet hoe het leven in elkaar zit. Door wat ik heb meegemaakt ben ik een heel sterke vrouw geworden. Er zal niets op mijn bordje komen wat ik niet kan handelen. Ik hoop dat ik mijn dochter dat kan meegeven."
Ook heeft ze haar kind nu een stabielere basis te bieden dan wanneer ze op jongere leeftijd moeder was geworden, denkt ze. "Bij jongere mensen zie je vaak dat ze vol ambitie zitten, carrière willen maken, veel uit het leven willen halen. Zij hebben nog zoveel andere behoeftes naast hun kinderen. Ik ben een stuk rustiger geworden. Carrière maken hoeft niet meer zo nodig. Op deze leeftijd ben je niet meer zo op zoek naar wie je bent en wat je wil. Die energie kun je aan je kind geven. Ik heb voor Lynn gekozen, zij is belangrijk. Daar zullen andere dingen voor moeten wijken."
