'Niet op het terras zitten met mooi weer? Dan gaan we toch lekker naar het strand?' Dat moet de gedachte zijn geweest van de mensen die er afgelopen weekend, ondanks de adviezen van het RIVM, massaal op uittrokken om een dagje naar bijvoorbeeld Zandvoort te gaan. Is het onwil, onwetendheid of schuilt er toch iets anders achter dit gedrag?
Veel van ons gedrag wordt onbewust en automatisch uitgevoerd, zegt Roel Hermans, gedragsonderzoeker aan de Universiteit van Maastricht. Oftewel, we doen zonder te denken. "Het veranderen van ons gedrag kost dan ook veel tijd en energie. We moeten constant bewust nadenken over wat we anders willen gaan doen en dit zijn we niet gewend. We moeten het stuur overnemen van onze automatische piloot."
"De coronacrisis vergt een snelle gedragsverandering op veel vlakken, zoals regelmatig handen wassen, geen handen geven, kuchen of niezen in de elleboog en op anderhalve meter afstand blijven van anderen. Mensen hebben tijd nodig om al die veranderingen goed door te voeren. Tijd die er eigenlijk niet is, omdat het virus zich snel verspreidt."
We vervallen nog te vaak in automatismen, omdat we het nu eenmaal altijd zo deden, zegt Hermans. Maar we kunnen elkaar wel helpen om het gewenste gedrag te laten zien. Door anderen aan te spreken op hun gedrag of het visueel te maken, bijvoorbeeld door gebruik te maken van stickers op de grond in de supermarkt of in het openbaar vervoer. "Laat mensen dus zien wat ze moeten doen, in plaats van hen te vertellen wat ze zouden moeten doen. Dit doorbreekt onbewuste patronen."
Persoonlijk van overtuigd
Volgens de gedragsexpert hebben mensen daarnaast nog te vaak een te lage 'risicoperceptie'. Dat houdt in wanneer jijzelf denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen met dat virus en dat jij zelf niet ziek wordt, of er weinig van zult merken, dan is er ook minder motivatie om het gewenste gedrag te vertonen. Mensen moeten er dus persoonlijk van overtuigd zijn of worden dat ze hun gedrag niet alleen moeten aanpassen voor zichzelf, maar juist ook voor de kwetsbaren om hen heen. Hermans: "Ik vind het dan ook goed dat er dit weekend door veel BN’ers en influencers is opgeroepen om meer en vaker thuis te blijven. Zij bereiken een grote en diverse doelgroep, en dat is belangrijk in de strijd tegen het virus."
Een leven dat zich grotendeels afspeelt in en rondom huis is natuurlijk niet ideaal. Maar het is voorlopig wel iets waar we mee moeten zien te leven. We moeten er samen het beste van maken. Deze nieuwe tijd vraagt dan ook om nieuwe gewoonten en automatismen. Probeer de komende tijd daarom zoveel mogelijk structuur en regelmaat in je nieuwe situatie in te bouwen. Veel mensen werkten al regelmatig een dagje thuis. Maar nu is het anders, want je deelt je huis nu ook met een thuiswerkende partner en/of kinderen. Dat kan best een uitdaging zijn. "Vind je weg in de nieuwe situatie, maar houd oude, gewenste gewoontes zoveel mogelijk aan – voor zover dat kan: plan je eetmomenten en neem zo nu en dan een pauze. Ga niet de hele dag vastgekluisterd aan je laptop zitten, maar beweeg ook regelmatig."
Lat niet te hoog
Leg de focus op een goede werk- en privébalans. Verwacht niet dat je tussen acht en vijf net zo productief bent als wanneer je op kantoor zit. Denk na: wat is haalbaar op een dag met de kinderen om je heen of een partner die je afleidt met zijn telefoongesprekken? "Kijk wat realistisch is en leg de lat niet te hoog voor jezelf. Het is een andere situatie, dus probeer dat ook te accepteren", zegt Hermans.
