Hartfalen is een veelvoorkomende doodsoorzaak voor vrouwen. Maar ook als het niet dodelijk afloopt, wordt de aandoening vaak niet goed herkend: de symptomen zijn anders dan bij mannen.
Ook een hartinfarct wordt bij vrouwen vaker gemist dan bij mannen. Vrouwen hebben vaak andere klachten dan de typische, bekende hartklachten als druk op de borst, zweten en uitstralende pijn naar de armen en de kaak. Maar het spoedig herkennen en behandelen van de symptomen van een hartinfarct is wel belangrijk: het versnelt het herstel en de kans op een positieve uitkomst.
Hartklachten herkennen
De klachten die vrouwen ervaren bij hartproblemen zijn vaak anders en vager dan de klachten die mannen ervaren. Toch is het van belang om de klachten te kunnen herkennen. Veel artsen brengen klachten van vrouwen niet direct in verband met het hart. En ook vrouwen zelf herkennen de problemen niet altijd. Bij jonge vrouwen worden klachten al helemaal niet in verband gebracht met hartfalen. Doordat de klachten niet herkend worden, wordt de juiste diagnose vaak gemist. Vrouwen sterven daardoor relatief vaak aan onbehandelde hart- of vaatziektes.
Doodsoorzaken bij vrouwen
Veel mensen denken dat kanker doodsoorzaak nummer 1 is bij vrouwen. Dat is een misverstand. Op de eerste plaats staat dementie, gevolgd door een beroerte en hartfalen. Terwijl hartfalen bij mannen op een zesde plek uitkomt. Uit onderzoek van vorig jaar bleek dat veel artsen die cijfers niet kenden, terwijl al jarenlang aandacht wordt gevraagd voor het probleem. Onderzoek onder Europese cardiologen wijst uit dat vrouwen minder vaak dan mannen worden onderzocht op hartklachten, minder medicijnen krijgen en minder vaak aan vaatziekten worden geopereerd. Meer over het verschil tussen een hartinfarct (of - aanval), een hartstilstand en hartfalen, lees je hier.
Verwarring met de overgang
Artsen schrijven hartgerelateerde klachten bij vrouwen nogal eens toe aan de overgang. Opvliegers bijvoorbeeld zijn niet per definitie het gevolg van de overgang, maar kunnen ook het resultaat zijn van een te hoge bloeddruk. Een te hoge bloeddruk is een van de grootste risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Maas legt uit dat vrouwen op jongere leeftijd hormonen hebben die hen beschermen tegen aderverkalking. Wanneer vrouwen ouder worden, veranderen de functies van hormonen en kan aderverkalking toenemen, wat weer kan lijden tot een hogere bloeddruk. De beschermende werking van de hormonen valt zelfs vaak helemaal weg na de overgang.
Mede hierdoor heeft bijna de helft van de vrouwen voor haar zestigste jaar een te hoge bloeddruk. Bij mannen doen problemen met hart en vaten zich over het algemeen eerder voor. Ook worden hartklachten soms verward met maagklachten, terwijl een tijdige diagnose van hartklachten erg belangrijk is.
Aderverkalking moeilijker op te sporen
Cardiologe Harriëtte Verwey van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) is van mening dat aderverkalking bij vrouwen moeilijker is op te sporen dan bij mannen. Bij mannen hoopt de verkalking zich meestal op tot een verstopping die beter is te vinden met bijvoorbeeld een katheterisatie. Bij vrouwen gaat het om geleidelijke ophopingen die moeilijker zichtbaar zijn te maken. Alleen de moderne multislice CT-scanners, die gedetailleerde dwarsdoorsnedes van slagaderen kunnen maken, zijn in staat sluipende verdichtingen bij vrouwen goed op te sporen. Maar de basis van een juiste diagnose ligt volgens Verwey bij de behandelende specialist, die in elk geval bedacht moet zijn op het klachtenpatroon van vrouwen en de risico's die vrouwen lopen.
Symptomen hartinfarct
Het is goed om zelf de symptomen van een hartinfarct te kennen. De onderstaande klachten vormen geen direct bewijs van een infarct, maar kunnen tezamen of afzonderlijk wijzen op een mogelijk (naderend) infarct. Uit onderzoek van de Amerikaanse National Institutes of Health blijkt dat een infarct zich bij vrouwen weken van tevoren kan aankondigen in de vorm van klachten zoals ongebruikelijk grote vermoeidheid, slaapstoornissen of kortademigheid.
Symptomen die kunnen wijzen op een hartinfarct bij vrouwen:
- Plotselinge duizeligheid, een gevoel van zwakte
- Acute ernstige vermoeidheid
- Kortademigheid
- Slapeloosheid
- Naar gevoel in de maagstreek, eventueel met misselijkheid
- Branderig gevoel onder het borstbeen
- Onaangenaam gevoel of pijn tussen de schouderbladen, pijn in de nek
- Onaangenaam klemmend of drukkend gevoel in de borststreek
- Hartkloppingen (hartbonzen)
- Maagklachten
Symptomen die zowel bij mannen als vrouwen kunnen voorkomen:
- Klemmende pijn in de borst of druk op de borst
- Kortademigheid
- Overmatig zweten
- Pijn in de schouders of tussen de schouderbladen
- Pijn in de nek, kaak of linker- of rechterarm
- Brandend gevoel onder het borstbeen
- Misselijkheid en/of overgeven
- Plotselinge duizeligheid
- Kort verlies van bewustzijn zonder dat te voelen aankomen
Kans verkleinen
Vrouwen kunnen de kans op hart- en vaatziekten flink verkleinen. Roken, overgewicht, weinig beweging, hoge cholesterolwaarden en hoge bloeddruk zijn de bekende risicofactoren, zeker in de aanloop naar de overgang. Volgens de Amerikaanse Hearttruth Campagne voor vrouwen kun je het risico op hartfalen met 82% verlagen door niet te roken, regelmatig te bewegen, overgewicht aan te pakken, gezond te eten en te letten op een goede bloeddruk.
Voor dit artikel werkten we samen met Dokterdokter.nl. Daar vind je nog veel meer artikelen over gezondheid, gecontroleerd door artsen en medisch specialisten.
