Na een lekker dagje in de zon, zie je 's avonds in de spiegel iets geks: alsof je een chocolademelksnor hebt. Of allemaal veegjes schoensmeer op je wangen. Pigmentvlekken: hoe kom je eraan en hoe kom je eraf?
Pigmentvlekken zijn verkleuringen van de huid die op elke plek van het lichaam kunnen ontstaan. Ze ontstaan doordat pigmentcellen in de huid extra melanine (pigment) aanmaken. Zonlicht is een factor die dit proces bevordert. Ben je een echte zonaanbidder? Dan is de kans groter dat je pigmentvlekken krijgt.
Wat is pigment?
Pigment is een stof, melanine, die wordt gemaakt door pigmentcellen diep in de opperhuid. De opperhuid is de buitenste laag van de huid. Door zonlicht neemt het aantal werkzame pigmentcellen en de aanmaak van pigment toe. De cellen verpakken pigment in kleine korrels en verplaatsen dit naar de bovenste laag van de opperhuid. Wanneer de pigmentkorrels daar terechtkomen, zijn ze zichtbaar.
Iedereen maakt pigment aan. En dat is maar goed ook, want het heeft twee belangrijke functies: het bepaalt de intensiteit van de huidskleur en het beschermt de huid tegen stoffen van buitenaf, zoals uv-straling. Hoe meer pigment je aanmaakt, hoe beter het de huid bestand is tegen de zon en tegen huidkanker.
Soms is de pigmentverdeling onregelmatig, waardoor er rode, gele, zwarte of bruine verkleuring van de huid ontstaat.
De oorzaak van pigmentvlekken
Pigmentvlekken worden veroorzaakt door overproductie van pigment in de huid. Dit wordt ook wel hyperpigmentatie genoemd. Er ontstaan vlakke, gekleurde plekken op de huid. De vorm, grootte en donkerte kunnen verschillen. Hyperpigmentatie kan op elke leeftijd en bij elk huidtype ontstaan. Sommige pigmentvlekken zijn al vanaf de geboorte aanwezig, maar de meeste ontstaan pas in de kindertijd of puberteit.
De vorming van pigment is een proces dat verschillend is per huidtype. Pigmentvlekken komen vaak op oudere leeftijd voor als gevolg van het verouderingsproces of door overmatige blootstelling aan de zon. In sommige families komen pigmentvlekken meer voor dan in andere families.
Pigmentvlekken hebben een aantal mogelijke oorzaken:
Blootstelling aan de zon
Blootstelling aan de zon is de voornaamste oorzaak van pigmentvlekken. Zonlicht is namelijk de belangrijkste factor die de aanmaak van melanine stimuleert. Melanine is een soort huideigen zonnebrandmiddel dat de huid beschermt tegen schadelijke uv-stralen. Wanneer de huid meer melanine aanmaakt, geeft dit de huid een kleur. Door overmatige blootstelling aan de zon kan de aanmaak van pigment verstoord raken, wat leidt tot hyperpigmentatie.
Huidveroudering
Pigmentvlekken kunnen ook ontstaan in de vorm van ouderdomsvlekken. Die ontstaan doordat de huid voor een lange periode aan te veel zon is blootgesteld, waardoor de productie van melanine toeneemt. Wanneer de huid ouder wordt, neemt het aantal melanine cellen (melanocyten) af. De overgebleven cellen worden groter en verspreiden zich minder goed over de huid. Dit zie je aan kleine vlekjes op de huid. Ouderdomsvlekken ontstaan meestal op plekken van de huid die veel worden blootgesteld aan de zon, zoals het gezicht, de handruggen en het decolleté.
Hormonale schommelingen
Hormonale schommelingen kunnen ook de oorzaak zijn van pigmentvlekken (dan heten ze ook wel zwangerschapsmasker of melasma). Door het gebruik van de anticonceptiepil of door zwangerschap kunnen de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron de overproductie van melanine stimuleren. Dit gebeurt met name wanneer de vrouw wordt blootgesteld aan de zon. Ongeveer negentig procent van de zwangere vrouwen krijgt te maken met hyperpigmentatie door hormonale schommelingen. En het kan ook spontaan ontstaan, zonder zwangerschap of pilgebruik.
Ziekten
Pigmentvlekken kunnen ook ontstaan als gevolg van ziekten of medische behandelingen. Bij sommige auto-immuunziekten (bijvoorbeeld vitiligo), metabolische afwijkingen (zoals hemochromatose) en vitamine-afwijkingen (bijvoorbeeld vitamine C-tekort) komt hyperpigmentatie meer voor. Ook kunnen behandelingen als chemotherapie of medicijnen, zoals antibiotica en hartmedicatie de aanmaak van melanine stimuleren.
Ontstekingsreactie
Hyperpigmentatie kan ook ontstaan door een ontsteking of beschadiging van de huid, bijvoorbeeld na acne of eczeem. Mensen met een donker huidtype hebben een groter risico op verkleuring van de huid na een ontsteking.
Wil je meer weten over de verschillende soorten pigmentvlekken? Daar kan je hier over lezen.
Pigmentvlekken behandelen
Hoewel een pigmentvlek in het algemeen geen klachten geeft, vinden sommige mensen het niet mooi bij zichzelf en worden daar onzeker van. In dat geval zijn er verschillende manieren om zo'n vlek te behandelen. Of ze ook voorgoed verdwijnen, hangt af van de grootte en kleur van de pigmentvlek. Pigmentvlekken die ontstaan tijdens de zwangerschap, verdwijnen vaak weer vanzelf. Daarom kan je die meestal beter niet behandelen.
Camouflagetherapie
Camouflagetherapie is geen methode om pigmentvlekken te verwijderen, maar om ze minder zichtbaar te maken: je leert kleurafwijkingen in de huid te camoufleren. Dit kun je toepassen bij pigmentvlekken, maar ook bij littekens en vaatafwijkingen. Een huidtherapeut kiest een kleur crème die jouw huidskleur het best benadert. Vervolgens leer je hoe je de camouflageproducten kunt aanbrengen en leer je handige technieken die je thuis kunt toepassen.
Camouflagetherapie wordt in het algemeen als gemakkelijk en effectief beschouwd. Het voordeel van camouflagetherapie is dat je het ook veilig kunt toepassen tijdens de zwangerschap en bij een zwangerschapsmasker. Een nadeel is dat je de camouflagecrème dagelijks moet aanbrengen.
Chemische peeling
Een chemische peeling is een krachtige chemische behandeling waarmee de bovenste huidcellen en de pigmentkorrels van de opperhuid weg worden gehaald. Na een chemische peeling vernieuwt en verbetert de huid, waardoor die er jonger en frisser uit ziet. Je kunt een peeling inzetten om pigmentvlekken te verminderen, maar ook om acne-littekens en andere oneffenheden te behandelen.
Om pigmentvlekken te verminderen, moet je meerdere peelings ondergaan. In het algemeen zijn de resultaten van peelings bij pigmentvlekken goed. Toch is het belangrijk dat je je laat voorlichten door een huidspecialist. De effectiviteit van een peeling hangt namelijk af van de sterkte van het gebruikte zuur. Hoe dieper de peeling gaat, hoe beter het resultaat is. Wel is het belangrijk dat je zeker weet dat een bepaalde peeling geschikt is voor jouw huidtype, zodat je geen complicaties krijgt zoals huidirritaties of verkleuring. Let op: chemische peelings worden afgeraden tijdens de zwangerschap.
Lasertherapie
Je kunt pigmentvlekken ook verwijderen met lasertherapie. Hierbij flitst een huidtherapeut laserstralen richting de huidcellen, zodat deze kapot gaan. Het voordeel van lasertherapie is dat je de flitsen goed kunt richten, waardoor de huidcellen rondom de pigmentvlek grotendeels onbeschadigd blijven.
Tijdens de laserflits voel je een soort speldenprikjes in de huid, dit wordt in het algemeen niet als pijnlijk ervaren. Meestal brengt de huidtherapeut een gel aan op de huid die verdovend en verkoelend werkt tijdens de behandeling. Na de behandeling kleurt de pigmentvlek soms wat donkerder, dit trekt meestal weer bij.
In de meeste gevallen zijn meerdere behandelingen nodig om de pigmentvlekken te verminderen. Of je pigmentvlekken definitief kunt verwijderen met laserbehandelingen, is niet met zekerheid te zeggen. Dit hangt onder andere af van de kleur van de pigmentvlek en het huidtype dat je hebt. Overweeg jij om je pigmentvlekken te laseren? Maak dan een afspraak bij een huidtherapeut. Die kan beoordelen of de pigmentvlek geschikt is om te laseren.
Voor dit artikel werkten we samen met Dokterdokter.nl. Daar vind je nog veel meer artikelen over huidverzorging.
