Een bordje troost: zo werkt comfort food

Rustgevende en hartverwarmende stoofpotten. Repen chocolade en zakken chips voor de tv. Guilty pleasures waarvan we stiekem genieten, als niemand het ziet. Het is voor veel mensen herkenbaar: naar een zak chips of een berg bokkenpootjes grijpen om jezelf te troosten, belonen of kalmeren (na bijvoorbeeld een stressvolle werkdag). Van warme chocolademelk met softijs erin tot komkommer met pindakaas: we worden er instant gelukkig van. Hoe komt dat toch, dat comfort food zo blij maakt? 

Bij moeder aan de borst
Comfort food, we houden ervan. Waarom is dat eigenlijk? Voedingsspsychologe Diana van Dijken-Bonestroo: "Al heel vroeg in ons leven wennen we aan comfort food. Als baby al worden we getroost met eten. Wat gebeurt er als een baby huilt? Die krijgt in veel gevallen de borst of een flesje, want de baby zal nog wel honger hebben. Borstvoeding is mierzoet en hartstikke vet. Als we op zoek gaan naar eten dat ons troost, grijpen we vaak terug op dat eerste vette, zoete eten. Denk aan chocolade, koek, gebak en ijs. Of, als mensen niet zo van zoet houden, dan in ieder geval een lekker vette hap. Vaak heeft comfort food te maken met fijne herinneringen uit je jeugd. Kreeg je van je moeder vroeger altijd warme appeltaart als je niet lekker in je vel zat, dan is de kans groot dat je als volwassene nog steeds graag appeltaart eet om jezelf te troosten - of iets wat daarop lijkt. Dat is zo geconditioneerd in je hersenen. Het kan appeltaart zijn, maar bijvoorbeeld ook chili con carne of een bord pittige noodles, eten waar je het letterlijk warm van krijgt. Wat comfort food is, is voor iedereen anders."

Quick fix
We eten graag zoete, vette dingen of eten dat fijne herinneringen oproept. Maar waarom grijpen we graag naar eten als we troost nodig hebben - en niet naar iets anders? Diana: "Als je comfort food eet, wordt je beloningscentrum getriggerd, een gebied in de hersenen. Op scans zie je dat gebied oplichten, het is hetzelfde gebied dat oplicht als we knuffelen of vrijen. Het beloningscentrum kan op meerdere manieren getriggerd worden, maar eten is een makkelijke methode. Als je iets eet wat zoet en vet is, denken je hersenen: "Yes!!!!!" Het is een snelle manier, een quick fix.

Niet zo gek dus dat we massaal naar eten grijpen om ons blijer te voelen. Het nadeel is dat het maar kort werkt. Die donut is zó op, en dan heb je je prikkel alweer gehad. Je eet omdat je je ergens oncomfortabel over voelt en gaat op zoek naar manieren om dat nare gevoel op te heffen. Als jij je oncomfortabel voelt, is daar echter een reden voor. Als je minder wilt toegeven aan je snaaigedrag, kun je kijken waaróm je je op bepaalde momenten oncomfortabel voelt. Als je dat weet, en weet hoe je het kunt verhelpen, heb je dat eten waarschijnlijk niet meer nodig."

Zin om te snaaien
Goed, we houden dus van lekker eten. Niks mis mee, toch? Van Dijken: "Het is logisch dat we snel naar eten grijpen. Wij mensen zijn gemaakt om te overleven. Wat heb je daarvoor nodig? Eten. De mensen die aten op het moment dat er voedsel was, dat zijn de mensen die overleefden. We zijn geprogrammeerd om te eten. Dat is wat we doen.

Het probleem is alleen, dat er tegenwoordig altijd en overal eten te vinden is. Bovendien is veel voedsel bewerkt en zit het vol suiker. Als je te veel suiker eet, stijgt je bloedsuikerspiegel heel snel, maar keldert daarna ook weer, waardoor je snel weer behoefte hebt aan nóg meer suiker en dus wéér gaat eten. Op het moment dat je er af en toe aan toegeeft, en je voelt je er niet schuldig over of vervelend bij, is er niets aan de hand.

Dat is overigens ook meteen het verschil tussen comfort food en guilty pleasures. Comfort food eet je als je je niet briljant voelt. Van comfort food wordt je blijer, je gaat je er vrolijker door voelen. Guilty pleasures hebben meer te maken met het feit dat je vindt dat je iets eigenlijk niet zou mogen eten, dat je je daar schuldig over moet voelen. Dat slaat nergens op, want waarom zou je je over iets schuldig moeten voelen?

Als je af en toe geniet van comfort food, is er niets aan de hand. Als je volautomatisch naar eten grijpt, en niet meer in de gaten hebt waarom, dan gaat het niet goed. Bijvoorbeeld als je in korte tijd veel aankomt. Als je de hele dag door naar eten zoekt om je emoties te dempen, of je hebt er steeds meer van nodig voor hetzelfde effect, dan is het verstandig er iets aan te doen."

Bikiniproof
Leuk, zolang het ons gelukkig maakt kunnen we dus best lekker knagen, af en toe! Soms een beetje minderen kan geen kwaad. Zijn er nog andere manieren om onze hersenen 'Yes!!!' te laten schreeuwen? Van Dijken: "Probeer erachter te komen waar je eigenlijk écht behoefte aan hebt. Het antwoord is vaak: een goed gesprek met een lieve vriendin, een warme knuffel van je man, even je gal spuien over iets. Er zijn heel veel manieren om je prettiger te voelen. Bel die vriendin, spring onder de douche met die luxe douchegel. Warm stromend water en heerlijke geurtjes geven je gemoed een enorme opkikker, dat werkt zelfs beter dan die quick fix."

"Ook sporten triggert je beloningscentrum heel goed. Alleen moet je dan wel iets doen wat je ook echt leuk vindt. Ga je fitnessen terwijl je er een schurfthekel aan hebt, dan werkt het niet. Ga dan liever wandelen. Wat ook werkt: op een terrasje zitten, naar mensen kijken met een kopje thee voor je neus. Er zijn zoveel dingen die je kunt doen om je humeur een boost te geven. Sterker nog: dit soort alternatieven werken vaak een stuk beter, omdat ze langer doorwerken dan die snelle fix.

Als je iets doet wat je leuk vindt, werkt dat veel langer door dan die ene, snelle donut. Dus praat met je partner, neem lekker de poes op schoot, knuffel met je kinderen, ga in het zonnetje zitten, zet een vrolijk muziekje aan, ga naar buiten! Zolang je er maar vrolijk van wordt!"