Steengoed of niet?

'De adamiet helpt je om je passie te vinden en je dromen waar te maken. De bloedkoraal werkt tegen bloedarmoede, een hoge bloeddruk, een ijzertekort, steenpuisten en bij het krijgen van tandjes bij baby’s en kinderen. De steen werkt trouwens ook als je borstvoeding na de bevalling moeizaam op gang komt.' De site edelstenenenmineralen.nl kent nogal wat helende superkrachten toe aan bijzondere stenen en kristallen. Een beetje extra kracht, energie, en als bonus ook nog van je steenpuisten af komen: wie wil dat nou niet?

Hanneke Peeters (37) verkoopt met haar bedrijf Rock Your World edelstenen en haar bedrijf is de afgelopen paar jaar 'als een gek gegroeid'. Ze ontdekte de – volgens haar – positieve werking van kristallen na een tijd vol rennen en stilstaan. "Ik werkte in de tv-wereld en had altijd onrust in mijn hoofd en lijf. Alsof ik continu iets naars moest doen." Ze had al eens een armbandje gekregen van een vriendin met edelsteentjes eraan, maar ze stond niet echt stil bij de kracht van die stenen. Pas bij de opleiding tot ayurveda-therapeute zag ze het. Of nee: ze voelde het. "Ik was helemaal om", vertelt ze. "Sinds ik kristallen gebruik én me verdiep in ayurveda, mindfulness, yoga, voel ik me veel meer in evenwicht. Ik ben echt gelukkiger."

Wil niet zeggen dat iemand die zomaar even een kristal in de hoek van de kamer zet, in één keer gelukkig wordt. "Zo werkt het denk ik niet", zegt Peeters. "Soms mailen mensen me dat ze onrust voelen, of slecht slapen, en dan vragen ze 'welke steen kan dit tegengaan?' Ik leg dan uit dat het geen quick fix is, maar dat de steen kan wél helpen." Hoe dan? "Ik geloof heel erg in de talismanfunctie van mineralen en kristallen. Als je naar iets naars kijkt – zoals een oorlogsfoto – dan voel je je ook naar in je lichaam. En als je naar iets moois kijkt, zoals een kristal, dan voel je je veel beter."

Het is ook een 'momentje van berusting', om naar een steen te kijken. "Ernaar kijken is al een soort van meditatie." Zo is Hannekes favoriet momenteel de blauwgroene labradoriet, die ze voor het slapengaan altijd even in haar hand houdt – en dan is ze zó vertrokken. "Een edelsteen heeft in die zin ook een belangrijke ritueelfunctie. Het is een teken dat je even een pas op de plaats mag doen, je hoofd even de ruimte mag geven om tot rust te komen. Voor mijn lijf is het een signaal: nu mag je slapen. Het werkt echt."

En, nóg een belangrijke functie van kristal, volgens Hanneke: "Een kristal zorgt er ook voor dat je zelf aan de slag gaat. Op een positieve manier. Mensen zijn tegenwoordig heel streng voor zichzelf. Ze weten heel goed wat goed voor hen is – meer slapen, meer sporten, gezonder eten – maar ze doen het niet altijd. En dan worden ze boos op zichzelf. Terwijl zo’n kristal, door er alleen al naar te kijken, positieve energie geeft. Het is een positieve connotatie van aan jezelf werken, goed zijn voor jezelf in plaats van zo streng."

Maar hebben kristallen nou, in natuurkundig opzicht, écht een helende werking? Joep Peters, promovendus aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in kristallen, zegt van niet. "Een kristal kan warm worden als je hem op je lichaam legt of vasthoudt, dus hij kan warmte uitstralen. Dat kun je ervaren als iets helends", zegt hij. "Maar als je een kristal neerlegt, straalt hij niets uit."

Mensen kennen graag helende krachten toe aan kristallen omdat het zulke bijzondere stenen zijn, denkt Peters. "Ze zijn mooi, helder, hebben bijzondere kleuren – dat kan je een goed gevoel geven." Peters legt uit dat het verschil tussen een kristal en een niet-kristal zit in de atomen waaruit de materialen zijn opgebouwd. Een niet-kristal is opgebouwd uit atomen die willekeurig door elkaar heen zitten. Bij een kristal is het anders: daar zitten alle atomen netjes geordend in een mooie structuur. "Daardoor kunnen sommige kristallen licht geven, en andere kunnen goed elektriciteit geleiden. Daar wordt veel onderzoek naar gedaan."

Waar weinig tot geen onderzoek naar wordt gedaan, is of kristallen geneeskrachtige eigenschappen hebben. "Dat zou heel mooi zijn", zegt Peters, "maar het is nog nooit aangetoond."

Andrea Evers, gezondheidspsycholoog aan de Universiteit Leiden, pleit voor onderzoek naar kristaltherapie. "Ethisch gezien is dat nodig", zegt ze. "Mensen moeten weten waar ze aan toe zijn. Ook bij alternatieve geneeswijzen moeten ze weten: wat werkt aantoonbaar wél, en wat weten we nog niet?"

Dat wil niet zeggen dat ze tegenstander is van kristaltherapie – of fervent voorstander. "Het kan zijn dat kristallen een sterk, positief placebo-effect veroorzaken", zegt Evers. "Als je ergens veel waarde aan hecht, zoals zo’n steen in de hoek van je kamer of om je nek, dan heb je daar positieve lichamelijke en geestelijke effecten van. Je kan je er écht beter door voelen."

Positieve verwachtingen, die we bijvoorbeeld ook kunnen hebben bij kristallen, hebben – eyeopener – écht een goed effect op onze psyche en ons lichaam. Zo haalt Evers een onderzoek aan waarbij twee groepen werden blootgesteld aan een bepaalde prikkel. De ene groep kreeg van tevoren te horen: 'Bij deze prikkel ervaart 95 procent van de mensen pijn'. De andere groep kreeg te horen dat maar 5 procent van de mensen pijn ervoeren bij de prikkel die ze zouden krijgen. Wat bleek? In de eerste groep gaven mensen aan dat de prikkel pijnlijker was dan in de tweede groep. Dit soort effecten kan dan ook in de hersenen worden teruggevonden worden. Met andere woorden: positieve verwachting = een beter welzijn.

Geneeskundige krachten of een placebo-effect: voor Hanneke Peeters is het duidelijk dat edelstenen werken. Het is ook de reden dat ze het boek Rock Your Crystals, selfcare met 50 kristallen schreef, dat in april dit jaar uit komt. "Ik wil edelstenen uit dat stoffige hoekje halen. Ze worden nu op catwalks gedragen, niet meer alleen door die zweverige oudtante met van die lange gewaden. En ze zijn behalve mooi en modieus, ook nog eens goed voor ons. Elke keer als ik naar mijn steen kijk, of hem vasthoudt of op mijn hart leg, voel ik een rust die ik iedereen gun."