Het is leuk, je kinderen worden er slimmer van, krijgen een betere concentratie en lesstof wordt er makkelijker door. Kortom, lezen en voorlezen hebben een heleboel voordelen. Tips om je kind(eren) te stimuleren er eens lekker een goed boek bij te pakken.
Boeken lezen is niet alleen heel erg leuk, je wordt er ook nog eens slim van. Als je veel leest, verloopt de communicatie tussen je hersencellen sneller, waardoor je makkelijker informatie begrijpt én kunt verwerken. Om die reden is het verontrustend dat de leesvaardigheid van jongeren de afgelopen jaren is afgenomen. Van de vijftienjarigen leest 24% zo slecht dat ze een lange tekst nauwelijks begrijpen. Jongeren houden ook niet van lezen. 63% van alle Nederlandse vijftienjarigen geeft aan alleen te lezen als het moet, en 42% van de leerlingen beschouwt lezen als tijdverspilling. Ze lezen wel korte tekstjes, zoals berichtjes op hun mobiele telefoon of samenvattende stukjes in schoolboeken, maar besteden minder tijd aan ‘diep lezen’: het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Daardoor holt hun leesvaardigheid achteruit. Dat is een groot probleem, want als je geen verbanden kunt leggen in langere teksten, is het zo goed als onmogelijk om hoger onderwijs te volgen. Kortom, lezen is belangrijk voor kinderen. Wil je weten hoe je je kinderen weer aan het lezen krijgt? Tip 1: begin bij jezelf.
De nadelen van niet goed kunnen lezen
Zo’n 2 ½ miljoen volwassen Nederlanders zijn laaggeletterd, en dat betekent dat ze moeite hebben met lezen en schrijven. Driekwart van de laaggeletterden heeft ook problemen met rekenen. In tegenstelling tot wat veel mensen misschien denken is tweederde van de laaggeletterden van Nederlandse afkomst. Wie minder goed kan lezen, heeft minder kansen in de maatschappij. En dan gaat het niet alleen om werk, maar ook om gezondheid of plezier. Je kunt geen medicijnbijsluiters lezen, geen veiligheidsinstructies, geen recepten, geen reisblog of partijprogramma. Je wereld is dan een stuk kleiner en veel minder mooi.
Geef het goede voorbeeld
Goed voorbeeld doet volgen. Ziet je kind jou weleens een boek lezen? Zijn er boeken in huis? Misschien is lezen uit je systeem geraakt door Netflix en je mobiele telefoon. Als je merkt dat je voor de zoveelste keer doelloos door je social media scrollt, pak er dan weer eens een boek bij. Vind je het moeilijk om er de tijd voor te vinden, dan helpt het om jezelf een nieuwe routine aan te leren, bijvoorbeeld door elke avond voordat je gaat slapen nog even een half uurtje te lezen. Waarschijnlijk val je dan ook gemakkelijker in slaap, omdat na zes minuten lezen je stressniveau met tweederde is gedaald. Wat is er fijner dan een boek lezen in de trein? Dat is nog eens een relaxed begin of einde van je werkdag. Dit weekend begint de Boekenweek, een extra reden om weer eens naar de boekhandel te gaan om een mooi boek te kopen én meteen het Boekenweekgeschenk van Annejet van der Zijl te scoren.
Het nut van voorlezen
Voorlezen aan baby's
Je kunt baby's al voorlezen vanaf een maand of negen. Misschien denk je: waar slaat dat op, mijn kind kan niet eens papa of mama zeggen! Maar het heeft echt zin. Roel van Steensel, bijzonder hoogleraar leesgedrag bij de Vrije Universiteit: “Zelfs als je kind het boekje alleen nog maar in zijn mond stopt, is het nuttig omdat het kind leert dat een boek iets normaals is in zijn omgeving. Samen met je kind een boekje lezen leidt tot veel taal. Als je benoemt wat er in het boekje is te zien, leert je kind heel gemakkelijk woorden.”
Peuters en kleuters
Een boekje voor peuters en kleuters bevat gemiddeld 129 woorden en een prentenboek 214 woorden. Dat betekent dat als je je kind tot zijn vijfde elke dag een boekje voorleest, het in contact is geweest met bijna 300.000 extra woorden. Voorlezen heeft een nog groter effect als je hetzelfde verhaal meerdere keren voorleest, of wanneer dezelfde woorden vaker voorkomen in de tekst. Herhaling zorgt er niet alleen voor dat kinderen méér woorden leren, maar ook dat ze beter begrijpen wat de woorden betekenen. Milou, mama van Luna (bijna drie): “Mijn dochtertje wil mij steeds voorlezen. Dan pakt ze Nijntje in de dierentuin, gaat bij me op schoot zitten en vertelt ze me precies wat er staat. Zonder dat ze echt kan lezen. Wonderbaarlijk vind ik dat.”
Invoelende creatieve snelle rekenaars
Voorlezen draait niet alleen om het boekje, maar ook om de interactie met je kind. Je neemt je kind op schoot of gaat lekker tegen elkaar aan op de bank zitten, of kruipt samen onder de wol. Je leest met gekke stemmetjes en praat je met je kind over de tekst. Op die manier leert je kind zich in te leven in anderen. Zeker als je vragen stelt als: "Wat voelt Kikker nu? En waarom is dat zo, denk je? Ben jij ook weleens boos?" Dat soort gesprekken zijn ook nog eens leuk, omdat je je kind daardoor beter leert kennen. Maar er zijn meer voordelen: door boeken voor te lezen doet je kind ook makkelijk rekenvaardigheden op, omdat je met je kind telt hoeveel kuikens het kipje heeft, of hoeveel nachtjes vos nog moet slapen voordat hij de prins weer ziet. Daarnaast word je kind creatief van lezen, omdat het zijn verbeelding prikkelt. Kijkt je kind een filmpje, dan hoeft hij er niets meer bij te verzinnen, want alles is af. Leest je kind een boek, dan maakt het zelf een film in zijn hoofd.
Zelf lezen
De meeste kinderen leren lezen in groep drie. Je kunt proberen om je kind voor die tijd het zelf te leren, maar dat is volgens Roel van Steensel niet nodig. “Het Nederlandse onderwijs is heel goed in staat om je kind technisch te leren lezen. Je kunt het je kind wel makkelijker maken door veel liedjes te zingen en samen rijmpjes te maken. Daardoor leert je kind klanken herkennen en dat is de basis van technisch lezen.”
95% van ouders die een kind hebben onder de vijf leest minstens een keer per week voor. Dat aantal neemt af naarmate kinderen ouder worden. Vanaf een jaar of acht kunnen de meeste kinderen redelijk zelf lezen, en dan stoppen veel ouders er langzamerhand mee. Zonde omdat als je je kinderen voorleest je je kind stimuleert om ook uit zichzelf een boek te pakken.
Met plezier lezen
Lezen wordt gemakkelijker naarmate je het meer doet. Een kind dat elke dag in zijn vrije tijd zelf tien minuten leest, scoort significant beter op begrijpend lezen. Dat is van groot belang voor het schooladvies. Hoe zorg je ervoor dat jouw spruit ook af en toe een boek oppakt? Misschien raad je vol enthousiasme jouw lievelingsboeken uit je jeugd aan, zoals Oorlogswinter of Brief voor de koning. Prachtige boeken, maar inmiddels is er zoveel meer moois uitgekomen dat waarschijnlijk veel beter aansluit op de interesses van je kind. Dat is belangrijk, want dan leest je kind met meer plezier. Roel van Steensel: “In de bibliotheek en in boekhandels kunnen ze je kind een boek op maat aanraden. Verder kun je ook kijken op Jeugblibliotheek.nl waar je boeken vindt die geordend zijn op leeftijd en onderwerp. Houdt je dochter van acht bijvoorbeeld van paarden? Daar vind je een lange lijst met boeken over paarden voor achtjarigen.”
Cijfers zijn afkomstig van Leesmonitor.nl en het onderzoek De impact van het boek door KVB Boekweek
Inspiratie nodig?
De leukste kinderboeken voor elke leeftijd
Voor peuters
In dit boekje kun je de boerderijdieren aaien! Mooie illustraties, zachte stofjes en fijne rijmpjes.
Boerderijdieren, Fiona Huisman, €8,99, Lantaarn
Voor kleuters
Grappig prentenboek over Edward de giraf die ab-so-luut niet blij is met zijn nek. Hij is veel te lang. Te dun. Te suf. Christo de schildpad is juist stikjaloers op die nek, want de zijne stelt niets voor.
Een giraf met een probleem, Jory John, €14,99, Gottmer
Vanaf 7 jaar
Vik en Lies zijn beste vrienden, maar nu heeft hij slecht nieuws. Hij gaat verhuizen, terug naar zijn moeder in Amsterdam. Lies blijft treurig achter. Als ze met haar moeder een weekje naar zee gaat, krijgt ze een geweldige verrassing.
Dikke Vik en Vieze Lies hebben geluk, Sunna Borghuis €14,99, Gottmer
Vanaf 8 jaar
Ties heeft de tofste, leukste, stoerste, coolste vriend die je je kunt voorstellen. Alleen is Ties de enige die Gozert ziet en hoort. En de plannen van Gozert zijn zo fantastisch dat Ties erdoor in moeilijkheden komt…
Gozert, Pieter Koolwijk €14,95, Lemniscaat
Vanaf 9 jaar
Een voorleesboek om zelf ook van te genieten. Lampje, de dochter van de vuurtorenwachter, beklimt iedere avond de eenenzestig treden om het licht aan te steken. Op een stormachtige avond zijn de lucifers op en gaat alles mis.
Lampje, Annet Schaap €17,99, Singel Uitgeverijen
Vanaf 11 jaar
Dylan en Amy downloaden een vampier app op hun smartphone. Wanneer je met je duim op het scherm van je mobieltje drukt, krijg je een lekker schokje. Dan ontdekken ze hoe gevaarlijk de app is.
Vampier app, Nico De Braeckeleer € 13,95, De Vrije Uitgevers
Vanaf 12 jaar
Haar moeder heeft een nieuwe man leren kennen en Mirtes humeur zakt naar ongekende diepten als die man ook nog eens een zoon heeft. Hoe kan ze ervoor zorgen dat die twee snel uit haar leven verdwijnen?
+Broer, Mario Demesmaeker €15,95, De Eenhoorn
