Verhuizen met kinderen: 'Het nieuws sloeg in als een bom'

Je partner en jij zien het helemaal zitten: na jaren op driehoog achter hebben jullie nu een oud boerderijtje in de polder op het oog. Of misschien verruilen jullie je dorpse hoekwoning juist om voor een appartement in een bruisende stad. Jullie kunnen niet wachten, maar of de kinderen net zo enthousiast zijn over de verhuisplannen, valt nog te bezien. Leuk, die eigen kamer of zo’n grote tuin, maar zij willen waarschijnlijk helemaal geen afscheid nemen van hun vriendjes en vriendinnetjes. Hoe zorg je ervoor dat het hele gezin ongeschonden door de verhuizing heen komt? Kinderpsycholoog en opvoedkundige Tischa Neve geeft advies.

Kijken naar je kind

Tischa: “Ieder kind gaat op zijn of haar eigen manier om met grote veranderingen. Mijn belangrijkste tip: kijk goed naar wat je kind nodig heeft en speel daar als ouder op in. Een nieuwe start maken in een ander huis en op een andere school vraagt veel energie en het kan best even duren voordat iedereen zijn draai weer heeft gevonden. Als ouder kun je veel doen om je kind daarin goed te begeleiden.”

Op welke leeftijd kun je het best verhuizen?

“Heel jonge kinderen maken een verhuizing niet echt bewust mee. Natuurlijk kun je ze wel vertellen wat er gaat gebeuren, maar over het algemeen zijn die kleintjes al snel weer gewend aan de nieuwe omgeving. Als kinderen ouder worden, of heel gevoelig zijn voor verandering, kan een verhuizing behoorlijk impact hebben. Dat wil helemaal niet zeggen dat je het niet moet doen, maar het is belangrijk om kinderen mee te nemen in het hele proces. Dat kan al vanaf een jaar of vier.”

Laat je kinderen meebeslissen over een verhuizing?

“Ik zou kinderen zo vroeg mogelijk op de hoogte brengen van jullie plannen, zodat ze genoeg tijd hebben om eraan te wennen. Alleen als je zelf echt nog twijfelt en hun mening voor jou doorslaggevend is, kun je hen vooraf vragen wat ze zouden vinden van een verhuizing. Maar als ze dan tégen stemmen, moet je daar ook wel echt gehoor aan geven, anders verlies je als ouder je geloofwaardigheid. Bovendien kan een kind dat nog nooit eerder is verhuisd, zich nog geen realistische voorstelling maken van wat een verhuizing betekent. Het zal dan vooral denken aan de vriendjes die hij moet achterlaten, en dan is het antwoord natuurlijk al snel ‘nee’."
 

Stapelbed

Als je zelf de knoop al hebt doorgehakt, moet je het gesprek anders insteken. Vertel dat jullie graag willen verhuizen en leg uit waarom. Geef ruimte aan de emoties die ontstaan en benoem wat de leuke en de minder leuke kanten van verhuizen zijn. Denk samen na over eventuele oplossingen: een stapelbed, zodat er altijd vriendjes kunnen komen logeren, bijvoorbeeld. Laat de boodschap vooral even landen en kom er dan een paar dagen later weer op terug.

Maak duidelijk dat jullie besluit vaststaat, maar dat jullie het zelf ook spannend vinden en dat jullie echt snappen dat het niet makkelijk is. Presenteer de verhuizing als een avontuur, dat jullie met elkaar aan gaan en waarin jullie altijd bij elkaar zullen blijven.”

In hoeverre betrek je kinderen bij praktische zaken?

“Ik zou ze niet vanaf het begin overal mee naartoe slepen, maar vaak vinden kinderen het fijn om zelf (deels) de regie te krijgen. Kijk samen op welke manier jullie daar invulling aan kunnen geven. De één vindt het misschien leuk om mee te zoeken op Funda, de ander wil wellicht alvast op Pinterest met zijn of haar nieuwe kamer aan de slag. Als de kogel eenmaal door de kerk is, ga dan met z’n allen de buurt verkennen en kennismaken op de nieuwe school. Gaan jullie eerst nog flink verbouwen, neem de kinderen dan mee naar de bouwplaats, zodat ze kunnen zien hoe hun nieuwe kamer steeds meer vorm krijgt. Door hen bij het proces te betrekken, wordt alles dat nu nog onbekend en spannend is, steeds concreter - en dus minder eng.”

Wat doe je als een kind verdrietig is?

“Het ene kind voelt zich meteen als een vis in het water, waar het andere nog avonden lang snikkend in bed ligt. Het is heel belangrijk dat je als ouder ruimte geeft aan die gevoelens. Ga niet krampachtig roepen dat het hier toch ook ontzettend leuk is of zeggen dat het allemaal wel goed komt, dan voelt een kind zich niet gezien in zijn of haar emoties en zal het er ook langer in blijven hangen. Vraag juist door: wat voel je precies, wat mis je het meest? Maak je kind leidend: zeg ‘Zullen we nadenken wat we anders kunnen doen, of wil je nu gewoon vooral even huilen?’

Misschien helpt het om foto’s van vriendjes neer te zetten of in het weekend een dagje terug te gaan naar de oude woonplaats. Maar wellicht werkt dat juist averechts. Bespreek het met je kind: wat zou jou helpen? Daarna kun je vertellen wat je zelf mist en wat jij dan doet om van dat gevoel af te komen. Je kunt ook samen dingen opnoemen die wél leuk zijn aan het nieuwe huis, maar niet iedere keer: het verdriet mag er ook zijn.

Om te voorkomen dat je avond aan avond zit te praten, kun je wel afspreken dat je deze gesprekken bewaart voor overdag. Spreek af dat ze er altijd over mogen praten en huilen, maar dat als het ze zó verdrietig maakt, jullie dat beter niet meer vlak voor het slapengaan kunnen doen.”

Meteen op allerlei clubjes om nieuwe vrienden te maken, of juist eerst even wennen?

“Ook dat hangt helemaal van je kind af. Omdat al die nieuwe indrukken enorm veel energie kosten, zijn kinderen de eerste tijd vaak uitgeput. Probeer dan zoveel mogelijk rust te creëren: plan de middagen en weekenden niet te vol. Zorg voor een veilige, vertrouwde thuishaven: thuis kunnen kinderen zichzelf zijn en is alles zoals vroeger. Maar als een kind altijd fanatiek sportte en daar heel gelukkig van werd, zou ik het juist wel meteen weer inschrijven bij een sportclub. Dan zorgt het juist voor een positieve energieboost.”

Is het niet zielig om te verhuizen met kinderen?

“Nee, hoor. Als ouders voel je je waarschijnlijk schuldig als je kinderen niet meteen zo blij als jij zijn op hun nieuwe stek. Maar verhuizen is niet het einde van de wereld. Het verdriet dat kinderen daarbij soms ervaren is normaal verdriet, het is normaal om te rouwen om iets waar je afscheid van moet nemen. Kinderen zijn doorgaans flexibel, zelfs de meest gevoelige kinderen wennen uiteindelijk weer aan een nieuwe plek en een nieuwe juf.

Bovendien leer je ze een belangrijke les: van loslaten en opnieuw beginnen word je sterker. Blijf zelf dus ook vooral niet hangen in schuldgevoel, maar geniet van je nieuwe leven en laat je kinderen zien hoe leuk het kan zijn. Zolang jij als ouder zorgt voor voldoende aandacht, vertrouwen en verbinding, voelt je kind dat jullie uiteindelijk met elkaar overal kunnen wonen.”

Elke dag een huilbui 

Deze zomer verhuisde Karin Oomen (40) met haar man Jasper (40), dochter Meike (9) en zoon Tomas (6) van Haarlem naar Amersfoort. Een spontane actie, die haar door de kinderen niet echt in dank werd afgenomen. Karin: “Na de eerste dag op haar nieuwe school kwam Meike huilend thuis. Ze riep dat ze hoopte dat het allemaal een boze droom was en dat ze morgen gewoon weer wakker zou worden in Haarlem. Hartverscheurend om haar zo te zien. Dat zijn wel de momenten waarop ik twijfel of we onze kinderen niet een enorm trauma aandoen met deze verhuizing. Tegelijkertijd weet ik dat we ze ook iets heel moois meegeven: de wetenschap dat ze dit - uiteindelijk - gewoon aankunnen. Ik zie het ook als een bijzondere levensles.”

Steeds meer zorgen 

Karin en Jasper besloten in februari eens om zich heen te gaan kijken, in maart hadden ze een huis gekocht. In Amersfoort, zo’n 75 kilometer verderop. Ze kenden er niemand, maar op zoek naar een groter, comfortabeler huis dat centraal in Nederland lag, bleek dit rijtjeshuis in een kinderrijke buurt een schot in de roos. Nadat Karin en Jasper in een spontane bui een bod hadden gedaan, zagen ze er tegenop om het aan de kinderen te vertellen.

“Het nieuws sloeg in als een bom. Meike vond het ergens nog wel spannend, ze wilde foto’s zien van het huis en begon al te fantaseren over haar nieuwe kamer. Maar Tomas zei heel resoluut: “Ik ga niet mee.” Hij vond dat we er nog over moesten stemmen - zoals we wel eens doen bij familiebesluiten - en hoopte dat het bod niet geaccepteerd zou worden.

Maar het bod werd geaccepteerd en een paar maanden later verhuisde het gezin. De laatste weken in Haarlem waren niet makkelijk. “Waar Tomas eigenlijk weigerde om er bij stil te staan, maakte Meike zich steeds meer zorgen. Ze telde voortdurend hoeveel weken ze nog had op haar oude school en somde op wat ze volgend schooljaar allemaal moest missen. Vlak voor ons vertrek gaven we een klein afscheidsfeestje, voor al hun vriendjes en diens ouders.”

Elke dag een huilbui

Eenmaal in het nieuwe huis gebeurde er iets onverwachts. “Tomas legde de eerste avond zijn knuffels in zijn bed en viel meteen in slaap. Hij voelde zich meteen thuis. Meike kan juist maar moeilijk wennen aan haar nieuwe kamer, ze durft nog steeds niet alleen te slapen. Inmiddels gaat het iets beter, maar de eerste weken was er elke dag nog wel een huilbui. Nog steeds zitten de tranen hoog: als er iets kleins gebeurt, is het meteen groot verdriet. Dan komt alle spanning eruit. Dat vind ik moeilijk om te zien, want ik begrijp het zo goed. Ik geniet enorm van ons huis, maar ben zelf ook bekaf van alle nieuwe indrukken. Voor de kinderen is dat nog veel heftiger.”

Inmiddels beginnen de kinderen hun draai te vinden. “Meike heeft veel vrienden gemaakt in de buurt, ze is elke dag de hort op. Grappig genoeg spelen ze hier veel meer buiten dan in Haarlem, ze merkte laatst zelf op dat ze hier amper nog op een schermpje zit. Tomas heeft het naar zijn zin op school, ik hoop dat hij binnenkort ook een paar vriendjes maakt. Gelukkig kan hij zich ook heel goed alleen vermaken.”

Avontuur
Karin ziet nog meer voordelen aan de verhuizing. “We brengen heel bewust meer tijd met elkaar door. Vroeger zette ik ontbijt neer en ging daarna snel zelf douchen, nu zit ik of Jasper altijd bij ze aan tafel. Want juist dan komen de verhalen. Waar ze tegenop zien, wat er gebeurt is op school, waar ze zin in hebben. ‘s Avonds sluiten we vaker met z’n allen de dag af in het grote bed. Ik wilde er vooral in deze beginfase echt voor de kinderen zijn, maar eigenlijk wil ik deze momenten er altijd inhouden. Ondanks de moeilijke start, weet ik zeker dat dit avontuur ons als gezin nog meer verbindt.”