Zelf je eigen melk- of waterkefir maken: 'Niet moeilijk, zo gepiept'

Kefir is een gefermenteerde drank, die bestaat in zowel een melk- als watervariant. Je kunt het in de supermarkt kopen, maar er ook voor kiezen om het zelf te maken. Het drinken van kefir zou een hoop gezondheidsvoordelen hebben, omdat de bacteriën die in kefir zitten goed zouden zijn voor je darmflora. Zelf kefir maken is niet veel werk, maar de handelingen dienen zorgvuldig uitgevoerd te worden. Monique van der Vloed (51) en Janneke Roquas (39) vertellen over hoe zij hun kefir maken.

'Vergelijk het met een romige, tintelende karnemelk'

Monique is al jarenlang verzot op melkkefir.

Monique van der Vloed (51) is natuurvoedingsdeskundige en kritisch health blogger. Ze heeft een grote schare volgers, die graag alles wil weten over de onderzoeken die zij doet op het gebied van pure voeding. Toen Monique zeven jaar geleden vragen kreeg over kefir, had ze nog geen idee wat dit precies was. Ze besloot zich erin te verdiepen en ging er over bloggen. "Alles wat ik onderzoek voer ik meestal ook zelf uit, omdat ik wil weten hoe iets echt werkt. Mijn blogs gaan over zowel water- als melkkefir, hoewel ik zelf voorstander ben van melkkefir."

Melkkefir of waterkefir?

Of je voor water- of melkkefir kiest, is voor velen een kwestie van smaak. "Melkkefir is heerlijk vol van zuivel en ik ben gek op zuivel. Je kunt melkkefir vergelijken met een romige, tintelende, mineraalachtige karnemelk. Waterkefir wordt daarentegen vergeleken met een friszure frisdrank. Ook lekker, maar vooral in de zomermaanden."

Volgens Monique is melkkefir maken zo gepiept. "Het enige wat je nodig hebt zijn melkkefirkorrels en melk. Deze speciale kefirkorrels kun je tegenwoordig overal krijgen. Tik op Facebook in de zoekbalk 'kefir maken' in en je ontdekt talloze groepen met fervente kefirliefhebbers. Binnen deze groepen worden altijd wel kefirkorrels aangeboden."

"De wereld van kefir maken is echt een wereld apart. Hoe vaker je het drankje maakt, hoe meer korrels je krijgt: de korrels vermenigvuldigen zich namelijk door de fermentatie tijdens het bereidingsproces. Die dingen groeien echt oneindig. Hierdoor hebben mensen altijd korrels over. Ook Marktplaats staat er vol mee."

Koelmelk voor optimaal resultaat

De beste kefir maak je volgens Monique met volle koemelk, maar sommigen experimenteren ook met andere producten zoals geiten- of sojamelk. Hoewel geitenmelk een prima variant is op koemelk, is sojamelk een minder goed idee. "Je hebt bestanddelen uit dierlijke melk nodig om de kefirkorrels goed te laten reageren. Plantaardige melk werkt daarom niet voor volledige fermentatie."

Heb je de kefirkorrels en de juiste melk verzameld, dan doe je deze bij elkaar in een glazen pot. Zodra je de pot luchtdicht afdekt, kan het fermenteren beginnen. "De norm is om de pot 24 uur afgedekt te laten staan, maar langer kan ook. Hoe langer je 'm laat staan, hoe dikker je substantie wordt. Ook wordt de kefir naar verloop van tijd zuurder en komt er meer koolzuur, ofwel 'prik' in. Daarnaast kan het soort melk dat je gebruikt ook nog invloed hebben op de dikte van je kefir. Een volle melk geeft een dikkere substantie dan bijvoorbeeld magere melk."

Zijn de 24 uur (of langer) voorbij, dan kun je de pot voorzichtig open maken. "Niet te snel, want door de toegenomen hoeveelheid koolzuur ontstaat er veel druk en kan de pot knappen. Scheid na het fermenteren de korrels van de vloeistof – et voilà, je kefir is klaar. De korrels kun je hergebruiken voor een nieuwe batch."

'Waterkefir wordt steeds populairder'

Jannekes buikpijn verdween als sneeuw voor de zon, toen ze begon met kefir drinken.

Ben je niet zo’n fan van zuivel? Probeer dan eens waterkefir, net als Janneke Roquas (39). Zij ontdekte kefir vorig jaar en wil tegenwoordig niet meer zonder. "Ik was altijd al bezig met gezonde voeding en trends. Op een dag kwam mijn moeder aan met een fles waterkefir en ik was meteen nieuwsgierig. Wat is dat? Hoe maak je het? Mijn moeder hielp me op weg door me een aantal kefirkorrels te geven en ik ging op onderzoek uit."

Wereld van kefir is enorm

Al snel ontdekte Janneke dat de wereld van kefir maken enorm is. "Het internet staat er vol mee. Met melkkefir vooral, maar de laatste tijd wordt waterkefir ook steeds populairder. Voor het maken van waterkefir is het vooral belangrijk dat je naast de kefirkorrels, ook fruit hebt. Het liefst gedroogd fruit, want daar zitten suikers in en die heb je nodig voor de eerste fermentatie van je kefir. Ook heb je bij het maken van waterkefir niet één, maar twee fermentatieprocessen."

"Let er op dat je ongezwaveld (zonder sulfiet, red.) en biologisch fruit koopt. De kefirkorrels schijnen namelijk niet goed tegen gifstoffen te kunnen. Het maken van kefir is ten slotte een natuurlijk proces, dus probeer zo veel mogelijk weg te blijven van onnatuurlijke producten. IJzer en rvs zouden bijvoorbeeld ook slecht zou zijn voor de fermentatie. Hierom wordt aanbevolen om met bijvoorbeeld een houten lepel te roeren."

Heb je de juiste kefirkorrels en geschikt fruit gekocht, dan kun je beginnen met fermenteren. "Om waterkefir te maken, doe ik de korrels in een weckpot. Vervolgens voeg ik suiker en vruchten toe en dan laat de pot afgedekt 48 uur staan op kamertemperatuur. Na een tijdje gaat het goedje fermenteren en gisten. Hierdoor komt er soms ook een klein beetje alcohol in."

Tweede fermentatie bepaalt de smaak

Na 48 uur is de eerste fermentatie gedaan en kun je kefir scheiden van de vruchten en kefirkorrels. "Vervolgens laat je de kefir nog een keertje fermenteren, om de laatste suikers eruit te krijgen. Je kunt er bij de tweede fermentatie voor kiezen om opnieuw vruchten toe te voegen. De vruchten die je de tweede fermentatie toevoegt zijn bepalend voor de uiteindelijke smaak."

De tweede fermentatie duurt ongeveer 24 uur. "Meer dan 24 uur kan ook, maar hoe langer je de kefir laat fermenteren, hoe zuurder deze wordt. Ik vind zelf 24 uur perfect, aangezien alle restsuikers dan uit de kefir zijn en er dan naar mijn smaak precies genoeg koolzuur in zit."

Als ook de tweede fermentatie volbracht is, scheid je de kefir weer van het fruit en is je drankje klaar. "Je kunt het dan in de koelkast zetten en drinken. Goed om te weten is dat bij de bereiding van kefir het niet gaat om de verhouding van korrels met water, maar de verhouding van suiker met korrels. Je moet voldoende suiker hebben om de hoeveelheid kefirkorrels die je toevoegt, te kunnen laten fermenteren."

Helpt tegen buikpijn

Janneke neemt waterkefir omdat ze het lekker vindt, maar ook helpt het haar tegen buikpijn. "Al sinds ik me kan herinneren heb ik last van mijn buik. De ene keer is hij opgeblazen, dan rommelt hij weer zonder aantoonbare oorzaak, of heb ik ineens veel pijn. Altijd was mijn buik op een vervelende manier aanwezig, tot ik begon met kefir drinken. Ik heb nagenoeg geen buikpijn meer en ook mijn opgezette buik is tegenwoordig verleden tijd."

Het liefst drinkt Janneke de hele dag door kefir. "Meestal gaat er wel een liter in twee dagen doorheen. Als ik een batch klaar heb, begin ik meteen weer met het maken van een nieuwe. Ik maak vier liter per keer, mijn hele gezin drinkt ervan mee en wil niet meer zonder. Zelfs mijn puberzoon wordt er blij van. Hij vindt de prik erg lekker. Het is niet veel werk, dus ik doe het graag. Het is toch ook hartstikke leuk om je eigen gezonde frisdrank te brouwen?"