Staar jij je tijdens een potje Zoomen ook blind op je beginnende rimpels of onderkin? Plastische chirurgie lijkt de redding voor iedereen die geconfronteerd wordt met zijn of haar ‘uiterlijke kwalen’. Een (gevaarlijke) bijwerking van de pandemie of een logische volgende stap in de cosmetische wereld, die ook zonder Covid door zal gaan?
In het offline-werk-tijdperk werd je als werkende vooral bij elk wc-bezoekje met je uiterlijk geconfronteerd. Nu geven Zoom, Teams en dergelijke platformen je de mogelijkheid om continu face-to-face contact te hebben met collega’s én met jezelf. Een flink deel van de Nederlanders zit onder werktijd constant naar de pixelversie van zichzelf te staren. Waar Narcissus verliefd werd op zijn spiegelbeeld, lijkt de reactie van vele Zoom-gebruikers weinig zelfliefde op te leveren.
Hoe langer je ergens naar staart hoe meer details je ziet. Dus het is best logisch dat de kleinste imperfecties bij jezelf beginnen op te vallen. Dat je mond scheef is tijdens het praten – iets wat de spiegel zelden onthult – dat je wangen hangen, dat je onwillekeurig toch zoekt naar de enige camerahoek die je beginnende onderkin verbergt. Onzekerheden die je al had, worden uitvergroot, nieuwe onzekerheden komen er ongevraagd gezellig bij en je zelfverklaarde pluspunten vallen bij bosjes. Een online streaming app is dus niet goed voor je zelfbeeld. Maar daar is dan de oplossing: de industrie die leeft van onze twijfels, de wereld van de plastische chirurgie.
Fillers vullen het gat in de markt der self-doubt op
Volgens The Guardian bloeit de cosmetische industrie op sinds het begin van de quarantaine. De aanvraag van lipfillers en botox neemt toe. Het gat in de markt der self-doubt kunnen ze mooi opvullen. En dat de plastische chirurgie nu booming is, hebben we volgens meerdere internationale media te danken aan het fenomeen: Zoom-face. Zowel tijdelijke ingrepen zoals botox, als blijvende correcties in het gezicht, de kaaklijn, de nek en het decolleté worden populairder. Eigenlijk voor alle plekken die goed in beeld zijn op dat Zoom-schermpje geldt: de zelfverzekerdheid neemt af en de vraag naar medische ingrepen neemt toe.
In onze uitzending van afgelopen maandag zat de pro-filler influencer Demi van Beijnen aan tafel. Demi geeft aan als vlogger dagelijks heel veel naar haar eigen gezicht te kijken. Zij liep dus al een stapje voor op de gemiddelde Nederlander die nu door Zoom de confrontatie met zijn digitale zelf aan moet gaan.
In de uitzending wordt de toename van plastische chirurgie besproken, met name onder jongeren: van 3,1 procent naar 8 procent in tien jaar tijd. Het CDA vindt dit een verontrustende ontwikkeling en pleit daarom voor de verhoging voor de leeftijdgrens waarop je aan de spuit mag naar 21. Botoxfans klinkt dit misschien betuttelend in de oren. En wanneer we cosmetische ingrepen bij jongeren inderdaad zien als problematisch, verschuiven we met een Nederlandse leeftijdsrestrictie het probleem dan niet slechts over de landsgrenzen? De hele discussie zie je in het fragment hieronder:
Botox pas vanaf je 21e?
Een seksistisch dingetje?
Een heersend beeld is vaak dat vrouwen voornamelijk in de klauwen van de cosmetische industrie vallen. Is ook de Zoom-face een vrouwenprobleem wat door het monster genaamd misogynistic ageism wordt veroorzaakt: mannen mogen ouder worden, maar vrouwen eigenlijk gewoon liever niet? Onze online redactie is een all women team, dus niet de beste graadmeter. We hebben van horen zeggen dat mannelijke collega’s van onze vrienden er vaak slonziger bij zaten dan vrouwen tijdens online meetings. Maar zelf treden we ook niet altijd op ons paasbest aan in de ochtendvergaderingen: ongekamd, make-uploos, net terug uit de sportschool en nagenoeg helemaal ongebotoxt, het komt allemaal voor. Gelukkig zijn we altijd knap.
En Zoom-onzekerheden treffen volgens de BBC helemaal niet alleen vrouwen. Het aantal mannen dat een haartransplantatie laat doen, neemt namelijk ook toe sinds de pandemie-uitbraak. Mannen die zich in een slecht belichte kamer bevinden, kunnen zich rot schrikken van hoe weinig er van hun voorheen wilde haardos over is. Toch een ander plaatje dan de spiegel. Ouderdom komt voor iedereen met een webcam met gebreken, ongeacht je gender.
'Botox is the working woman’s facial mini-break’
Al zijn, zoals ook pre-corona, ingrepen in het vrouwelijk lichaam oververtegenwoordigd in de cosmetische industrie. Vrouwen voelen al eeuwen lang meer druk om er op en top uit te zien, dus dat ook zij zich vooral bezig houden met hun online-uiterlijk ligt in de lijn der verwachtingen. Maar betekent het dat deze vrouwen vallen voor de klauwen van een misogynie-industrie? Of is the barbie life juist een keuze van de hedendaagse feminist?
De Britse feministische schrijver Caitlin Moran, die zich juist altijd uitsprak tegen marketing aan de onzekere vrouw, heeft haar haat voor de cosmetische industrie laten varen. Moran, schrijver van How to be a woman, is botox convert. Ze vertelt aan The Guardian dat Botulinetoxine ‘the working woman’s facial mini-break’ is. “Botox does your relaxing for you”, aldus Moran. Voel jij je fijner, verzorgder en mooier na een ingreep? Own it, is het advies. Deze logica volgend hoef je je dus niet per definitie een slechte feminist te voelen als je wel naar de fillers grijpt.
Niet iets nieuws
Waar Zoom-face een nieuwe term is (de zoekresultaten van voor de pandemie leiden naar een praktijk schoonheidsspecialisten in het Brabantse stadje Bergen op Zoom), is het fenomeen van de confrontatie met je online gezicht niet nieuw. Het grijpt nu mogelijk een generatietje of twee hoger aan. We hadden namelijk al het fenomeen 'Snapchat dysmorphia'.
De Zoom-blues lijken dus, zo blijkt ook uit de Jinek uitzending, slechts een vervolghoofdstuk op een langer verhaal. Zoals Rico Verhoeven, 'the king of kickboxing' en zelf ook geen vreemde op sociale media, terecht opmerkt, zijn het vooral jongeren die continu willen tippen aan een ideaalbeeld. In het digitale tijdperk word je constant met je eigen gezicht geconfronteerd - en wat het post-Photoshop en post-filter zou kunnen zijn. Obsessief met je uiterlijk bezig zijn, leidt tot ‘perceptuele vervorming’. Steeds met dezelfde flaws geconfronteerd worden, zorgt ervoor dat jij iets ziet onder een vergrootglas, terwijl niemand in je omgeving überhaupt merkt dat jij last hebt van kraaienpootjes, scheve neusvleugels, hangende oorlellen, je centenbakkie, of waar je je ook maar zorgen over maakt.
Toekomstbeeld
Wat nu? Met z’n allen naar de chirurg of juist op zelfliefde-cursus? Er is ook nog een alternatief. Er zijn manieren om je Zoom-gezicht op te knappen waar geen naald aan te pas komt. En dan bedoelen we niet eens de duizenden resultaten voor ‘How to look good on a Zoom call’ die je (redelijk vanzelfsprekende) belichting- en perspectieftips geven. Er blijkt een filter te zijn dat ervoor zorgt dat je op je Zoom-calls er mooier uit ziet. Zo hoef je in real life dus niet eens iets te doen aan die wallen. Je kan ook voor een online uiterlijke boost gaan. Het gevaar is wel dat je hier uiteindelijk in het echt niet aan kan tippen en toch voor de cosmetische ingrepen gaat. Een patroon dat sinds de uitvinding van Facetune al veel mensen in de stoel van de plastische chirurg heeft gekregen.
Het fenomeen Zoom-face is dus geen nieuwe ontwikkeling, maar onzekerheden door het kijken naar je digitale zelf lijken vooralsnog een blijvertje. Misschien geen rooskleurig toekomstbeeld. Maar let wel, als iedereen er last van heeft, dan staart iedereen dus meer naar zichzelf dan naar anderen. Eigenlijk hoef je je dus totaal geen zorgen te maken over je mankementen. Collega’s zijn helemaal niet bezig met jouw wallen, maar gefixeerd op die van hunzelf. En mocht je toch besluiten om botox te nemen, ben je niet per definitie aan het bezwijken voor het patriarchaat: jouw lijf, je mag het lekker zelf weten. Al is het gevaar wel dat je van de ene onzekerheid in de andere valt. Dan eindig je als plastic fantastic rupsje nooit genoeg.
