Het lijkt tegenwoordig wel alsof-ie vastgeplakt zit aan onze hand, de smartphone. Een verlengstuk van ons lichaam, waardoor de buitenwereld aan ons voorbij gaat. Inclusief onze kinderen. Juist voor hen is het belangrijk dat we die telefoon wat vaker wegleggen. Uit nieuw onderzoek* komt namelijk naar voren dat bijna een kwart van de kinderen zich ergert aan het eindeloze telefoongebruik van hun ouders.
Datzelfde onderzoek laat zien dat een op de tien ouders denkt dat hun kinderen ze smartphoneverslaafd noemen. Ook geeft drie op de tien ouders toe dat hun kinderen regelmatig de aandacht moeten trekken als zij met hun telefoon bezig zijn. Bovendien kan het smartphonegebruik van ouders op latere leeftijd voor problemen zorgen bij de kinderen, waaronder hechtingsproblematiek, gekenmerkt door minder zelfvertrouwen en minder vertrouwen in de wereld, waarschuwt gezins- en relatietherapeut Susanne Donders.
Borstvoeding
“Ik zat laatst in de trein en toen viel het me op,” vertelt Donders. “Een vader met zijn kinderen en een moeder met haar kinderen, een paar bankjes van elkaar verwijderd. Ik zag dat de kinderen om zich heen keken en de wereld ontdekten. Ze trokken aandacht van andere mensen in de trein en probeerden contact te maken met papa en mama. De ouders? Die waren verdiept in hun smartphone. Vroeger werd die tijd gevuld door een gezellig gesprek met een medepassagier of een contactmoment met je kinderen, maar tegenwoordig pakken we onze smartphone en verliezen we ons in de online wereld.”
Die discussie laait zelfs op over het zoeken van afleiding op je smartphone terwijl je borstvoeding geeft. “Deskundigen zeggen dat borstvoeding een belangrijk moment is voor de hechting tussen moeder en kind”, legt Donders uit. “Maar is het dat nog steeds als de borst een melkfles is geworden aan een warm lijf? Als er verder geen aandacht is, omdat mama zit te appen of te scrollen door social media? Ik heb er geen oordeel over, ik kan het me zelfs goed voorstellen, want borstvoeding geven duurt ook lang en je hebt als moeder weinig tijd voor jezelf. Maar als je met volle aandacht bij je kind bent, wordt het echt een momentje van jullie samen. En dat brengt intimiteit en daarmee weer een kans op veilige hechting.”
Hechtingsproblematiek
Aandacht van iemand die met een schuin oog met zijn of haar mobiele telefoon bezig is, toont emotionele onbeschikbaarheid. En daar kunnen kinderen behoorlijk last van krijgen. “Kinderen ervaren gemis aan emotionele beschikbaarheid als ouders met hun mobieltje in hun hand zitten in plaats van naar hen te kijken en op hen te reageren. Kinderen haken dan eerder af en kunnen zich afgewezen voelen. Zeker als ze om aandacht vragen. Dat kan invloed hebben op de latere ontwikkeling en kan voor aanklampgedrag of juist terugtrekkend gedrag in relaties zorgen."
Nienke Plas, vlogger, theatermaakster, zangeres én moeder van zoontje Frenky-Dean (4), wil dat koste wat kost voorkomen en gaat heel bewust om met aandacht voor hun zoontje en de tijd op haar mobiele telefoon. “Mijn werk speelt zich voor een groot deel af op mijn telefoon, dus er zijn momenten dat ik mezelf betrap op te veel schermtijd. Toch probeer ik er goed op te letten. Zo plan ik bijvoorbeeld mijn Instagramposts en stories in op de momenten dat Frenky-Dean slaapt.”
Volgens de gezinstherapeute is dit een goede manier om ermee om te gaan. “In de tijd waarin we leven is de telefoon niet weg te denken, maar je kunt het gebruik ervan wel beperken in bijzin van de kinderen. Dus inderdaad, als ze ’s avonds in bed liggen of als ze even zelf een filmpje kijken, is het een goed moment om dat ding er weer bij te pakken.”
Niet heilig, wel handig
Als Nienke aan tafel zit met haar zoontje Frenky-Dean, laat ze de telefoon links liggen. “En op de fiets of in de auto laat ik mijn telefoon al helemaal met rust. Ja hallo, ik moet toch het goede voorbeeld geven? Ik vind het echt belangrijk dat hij van jongs af aan meekrijgt dat die telefoon niet heilig is, maar gewoon handig.”
Dat klinkt makkelijk, je telefoon gewoon wegleggen. In de praktijk blijkt dat toch lastiger. Donders beaamt dit: “Even een appje omdat je veilig thuis bent, nog snel dat mailtje van je werk beantwoorden, de nieuwste Facebookpost van je zus bekijken en dan nog eventjes bellen met je moeder. Zo blijf je bezig. Maar je kunt niet leuk opgaan in een poppenkastspel met je kind als je wordt afgeleid. Terwijl dát de dingen zijn waar een kind van leert en groeit. We horen tegenwoordig steeds meer over de korte aandacht curve van kinderen. Dat zou best eens kunnen komen doordat de ouders ook zo snel zijn afgeleid. Als je samen met je kind bezig bent in een spel en vervolgens om de haverklap op je telefoon zit te kijken, dan haakt je kind ook af.”
Boodschappenlijst
Die telefoon is onze beste vriend. Om de tijd te doden als je aan het wachten bent, om je buurvrouw te feliciteren met haar verjaardag en om ons boodschappenlijstje in te zetten. Nienke zet ook altijd de boodschappen in haar telefoon: “Als ik dan in supermarkt check wat we nodig hebben, gaat Frenky-Dean om mijn aandacht vragen. Omdat-ie een worstje wil of ergens niet bij kan. Dan merk ik meteen hoe afgezonderd je kunt zijn van je omgeving door zo’n ding. Je gaat even iets bekijken, krijgt een appje binnen en hup, je zit meteen een kwartier langer op je scherm te staren. Ik moet daarin echt streng voor mezelf zijn.”
Onverdeelde aandacht is het sleutelwoord voor goede hechting en een gezonde ouder-kindrelatie. Maar eigenlijk zouden we dat bij al onze activiteiten meer kunnen hebben. “Al dat multitasken vraagt veel van ons”, legt Donders uit. “Echte aandacht voor je kind, waarmee je signalen en behoeften beter oppikt, is waar ze het meeste aan hebben. Maar dat geldt ook voor andere relaties: vriendschappen, familieleden of je partner. Gewoon even in het moment zijn, in plaats van in de wereld van jouw smartphone.”
Uiteten
Ook Nienke vindt het storend als ze ergens is en ziet dat ouders meer aandacht voor hun telefoon hebben dan voor de kinderen. Plas: “Laatst waren we op vakantie en zag ik een gezin zitten in een restaurant. Alle vier zaten ze op hun mobiel! Waarom ben je dan in vredesnaam met elkaar op vakantie? Blijf liever in contact met mensen, met je kind. Mensen op hun telefoon, dat ziet hij al genoeg om zich heen. Staren naar een scherm doodt de creativiteit, dat wil ik er niet inbakken bij hem. Ik ben anti-filmpjes, want dan let je zelf even niet op en ben je zo drie kwartier verder. Ik vind het wel leuk om samen met hem spelletjes te spelen op mijn telefoon. Hints bijvoorbeeld. Als je dit samen doet is het ook weer gezellig. We ontkomen niet aan beeldschermen in deze tijd.”
Speciaal voor de kinderen die regelmatig om aandacht moeten vragen, heeft Ben iets slims bedacht. Kinderen kunnen Google Assistent gebruiken om ouders aan te spreken op hun gedrag via het mobiele toestel van papa of mama. Hoe dat werkt? Dat zie je hier.
*Onderzoek dat Panelwizard heeft laten uitvoeren in opdracht van telecombedrijf Ben
