Iedereen weet hoe belangrijk het is om gezond te leven, maar lang niet iedereen doet het. Om dat te veranderen, gaat de Hartstichting op zoek naar nieuwe manieren om dat gedrag beter vol te houden. Eén van die manieren: het belonen van gezond gedrag.
Houd je gezond gedrag beter vol als je wordt beloond met uitjes en kortingen? Prof. dr. Andrea Evers van de Universiteit Leiden denkt van wel. In opdracht van de Hartstichting gaat ze samen met dokters en patiënten in heel Nederland onderzoeken of hart- en vaatpatiënten op deze manier te stimuleren zijn om voldoende te bewegen, niet te roken en gezonder te gaan eten.
'Buiten het ziekenhuis moet het gebeuren'
"Voor hartpatiënten is het extra belangrijk dat ze gezonder gaan leven", vertelt ze. "In het ziekenhuis en tijdens de revalidatie worden ze begeleid naar een gezonde leefstijl, maar daarna mislukt het vaak om het goed vol te houden."
70 procent van de hartpatiënten is een jaar na een ziekenhuisopname alweer vervallen in ongezonde gewoontes. "Dat moet anders, om te voorkomen dat mensen nogmaals een hart- of vaatziekte krijgen of onvoldoende herstellen."
Ook buiten het ziekenhuis moeten patiënten hulp krijgen, denkt Evers. "Daar zijn ze 99 procent van de tijd, dus daar moet het gebeuren. En in plaats van met het opgestoken vingertje te zwaaien over slechte keuzes, willen we gezond gedrag juist gaan belonen."
Sparen voor kortingen
Dat belonen beter werkt dan bestraffen, is al langer bekend, zegt Evers. "Zo werkt het ook bij kinderen." En beloningen op de korte termijn werken beter dan beloningen op de lange termijn. Van een gezonde leefstijl heb je op de lange termijn veel profijt, maar er is geen directe beloning. "Dat willen we veranderen. Een gezonde leefstijl moet aantrekkelijk worden. "
Het idee: bonuspunten uitdelen voor elke gezonde keuze die een patiënt maakt. Die punten kunnen ze inwisselen voor leuke uitjes of kortingen. Korting op hamburgers zul je er natuurlijk niet mee krijgen, maar bijvoorbeeld wel op bloeddrukmeters, stappentellers of op de zorgverzekering.
'Kleine stap moet al wat opleveren'
Doel is om het beloningssysteem zo laagdrempelig mogelijk te maken. "Het moet niet te moeilijk zijn. Een kleine stap moet al wat opleveren. Wanneer je je afspraak bij de cardioloog nakomt of je medicijnen inneemt, moet je al punten krijgen. Het moet leuk zijn. Dan blijft het op de lange termijn ook aantrekkelijker. Als we de switch weten te maken van iets wat moet naar iets wat leuk is, dan hebben we wat bereikt."
Op den duur zouden de bonuspunten dan niet eens meer nodig zijn, denkt Evers. "Als je ze vaak beloont, wordt het iets wat mensen van zichzelf leuk gaan vinden, omdat ze het associëren met iets positiefs." Daarnaast heeft gezond leven van zichzelf al veel beloningsaspecten, zegt ze. "Je valt bijvoorbeeld af, ziet er beter uit, bent fitter. Op een gegeven moment zijn die externe prikkels, die spaarpunten, niet meer nodig." Al is het idee vooralsnog om het puntensysteem levenslang te laten voortduren.
7,5 miljoen
De Hartstichting heeft (samen met ZonMw) 7,5 miljoen euro uitgetrokken voor onderzoek naar het volhouden van een gezonde leefstijl. Het streven is om drie toegankelijke en effectieve manieren te vinden om dat voor elkaar te krijgen. De andere twee projecten richten zich op het creëren van veranderingen in de omgeving.
Joline Beulens van het VUmc onderzoekt of mensen voor gezondere producten kiezen door aanpassingen in de supermarkt te doen, zoals aanprijzingen en prominente(re) plaatsing. Karien Stronks van het AMC gaat veranderingen doorvoeren in de omgeving van jongeren en onderzoekt of dit gezond gedrag stimuleert.
