De treinreiziger moet nog jaren geduld hebben voordat er meer snelle treinen rijden tussen Amsterdam en Brussel. Want de belangrijkste aanbeveling uit het rapport over het Fyra-fiasco lijkt voorlopig niet haalbaar.
Er moeten meer snelle treinen met betaalbare tickets over de hogesnelheidslijn tussen Amsterdam en Brussel gaan rijden, schrijft de enquetecommissie in haar gisteren gepubliceerde rapport.
De Nederlandse Spoorwegen, die tot 2025 het alleenrecht hebben om op de hogesnelheidslijn te rijden, krijgen op z'n vroegst in 2020 nieuwe intercity's waarmee zowel op het hoofdrailnet als de HSL gereden kan worden. De nieuwe treinen kunnen alleen niet harder dan 200 km per uur, in plaats van de beloofde 250 km per uur.
Had de aanleg wel nut?
De commissie is dan ook kritisch over die plannen van NS: "Het alternatieve vervoersaanbod staat niet in verhouding tot de hoge investeringskosten van de HSL-Zuid." Toen in 1996 werd besloten tot de aanleg van het miljarden kostende traject zouden er twee keer per uur treinen met 300 km per uur richting Brussel razen. In het plan van NS, gemaakt nadat de Fyra werd afgekeurd, blijft van dat plan slechts een trein per uur met 300 km per uur en een trein met 160 km per uur over. Die twee treinen benutten bovendien niet eens het hele traject. Omdat er maar zo weinig treinen op volle snelheid over het traject gaan, vraagt de commissie zich af of de aanleg van de spoorlijn wel zin heeft gehad.
Als de topman van de Belgische spoorwegmaatschappij NMBS, Descheemaecker, op 18 januari 2013 de stekker uit het Fyra-project trekt, besluit staatssecretaris Mansveld dat de NS toch het vervoer over de HSL-Zuid mag blijven doen. Een van de redenen: het financiële risico dat de Staat als aandeelhouder van NS loopt als die de concessie kwijt raakt.
'Neem Arriva'
Spoorbedrijf Arriva biedt twee keer haar hulp aan, maar wordt even zo vaak genegeerd door Mansveld. Toch zou een belletje van de nieuwe staatssecretaris naar Arriva geen kwaad kunnen, zegt Rikus Spithorst, van Maatschappij voor een Beter OV: "Zij waren tweede in de aanbestedingsprocedure voor de HSL en hebben als dochtermaatschappij van Deutsche Bahn ervaring met hogesnelheidstreinen."
Ook reizigersvereniging Rover zou de komst van een snelle trein van Arriva verwelkomen maar alleen als er géén aparte kaartjes en reserveringen voor nodig zijn en de NS ook op het spoor mag blijven rijden. Want "hoewel de NS er een zeldzame puinhoop van heeft gemaakt", denkt Rover dat de reiziger uiteindelijk profiteert. Als de NS met intercity's over de HSL en het hoofdrailnet gaat rijden, hebben meer reizigers plezier van de hogesnelheidslijn dan het kleine groepje dat graag met de dure hogesnelheidslijn wil, hoopt Rover. "Al is het wel een project van de lange adem", geeft de woordvoerder toe.
'Jaag NS met pek en veren van de HSL'
Dat geduld heeft Spithorst niet: "De nieuwe staatssecretaris moet de NS met pek en veren van de HSL jagen en een maatschappij laten rijden die wel hogesnelheidstreinen heeft die harder dan 250 kunnen."
De NS laat weten dat zij de aanbevelingen van de commissie serieus nemen en als startpunt zullen gebruiken bij de verbetering van de dienstverlening aan de reiziger. "De commissie heeft twee jaar onderzoek gedaan en komt op basis daarvan met aanbevelingen aan de Nederlandse en Belgische overheid en de twee vervoersmaatschappijen", zegt een woordvoerder. "Wij zullen die aanbevelingen ter harte nemen, maar dat vergt ook aan onze kant tijd."
