Betalen voor het pensioen van ouderen, of juist meebetalen voor de jongeren? Honderdduizenden zelfstandigen helemaal zonder pensioen? We willen het niet meer. Het is tijd voor een nieuw pensioenstelsel.
De Nederlandse pensioenfondsen barsten van het geld, we hebben namelijk twee keer zoveel geld gespaard dan dat we met z'n allen jaarlijks verdienen. Toch klaagt jong en oud en is iedereen ontevreden. Door de daling van de dekkingsgraden van 140 procent in 2007 naar nu 90 procent is er te weinig geld in kas voor alle pensioenen.
Hoe lossen we dat op? Volgens De Nederlandsche Bank door iedereen een eigen potje met geld te geven. Voor de jaarlijkse pensioenpremies van ruim 30 miljard euro krijg je dan geen keiharde pensioenen meer beloofd, maar wordt het geld wel gespreid belegd en worden de risico’s gedeeld. Door te beleggen in leeftijdsgroepen krijg je ook geen ruzie meer tussen de generaties.
Stelsel moet worden vernieuwd
De pensioenen die ook nu nog steeds worden beloofd hebben een hoge mate van zekerheid, schijnzekerheid. Bij De Nederlandsche Bank zijn ze klaar met dat hooggewaardeerde Nederlandse pensioenstelsel van ons. We moeten, net als bijvoorbeeld in Zweden, gaan werken met eigen pensioenpotjes.
De pensioenbeloftes zijn niet haalbaar, denkt de bank. “Het huidige pensioenstelsel is niet meer in staat om de zekerheden te geven. Het stelsel moet met voorrang worden aangepast”, aldus president Klaas Knot van DNB bij de presentatie van het jaarverslag. Knot vindt ook dat er structureel te weinig geld wordt ingelegd voor alle beloofde pensioenen.
"De lage rente en de rentegevoeligheid bewijst eens te meer de noodzaak om het huidige pensioenstel met voorrang te vernieuwen. In de huidige omstandigheden is ons stelsel niet langer in staat zekerheden te bieden."
Frank Elderson de directeur pensioenen van DNB stelt: "Pensioenfondsen hebben een kwetsbare situatie en dekkingsgraad, dit onderstreept voor ons de noodzaak dat we zo snel mogelijk overgaan naar een nieuw stelsel. We kunnen er niet meer geld bij toveren. We willen komen tot een duurzamer en nieuw stelsel."
DNB heeft de volgende ideeën over een nieuw duurzaam pensioenstelsel:
1 De verwachtingskloof moet dicht
Gepensioneerden verwachten nog steeds een waardevastpensioen te krijgen, terwijl ze ook de komende 10 jaar nergens op hoeven te rekenen. De pensioenbeloftes zijn daarvoor veel te hoog.
DNB zegt hierover: "hoewel uitkeringsovereenkomsten steeds gevoeliger blijken voor financiële tegenvallers, hopen zij op een koopkrachtbestendig pensioen dat bovendien een hoge mate van zekerheid kent. Omwille van een herstel van vertrouwen in het pensioenstelsel is daarom een grotere transparantie noodzakelijk. Voor herstel zijn de fondsen vrijwel volledig afhankelijk van overrendement (riskant rendement op bijvoorbeeld de beurs). Dit vormt een risico en draagt bij aan de urgentie om het stelsel toekomstbestendig te maken."
Maak een potje voor iedereen. Aandachtspunten daarbij zijn volgens DNB de noodzaak te komen tot heldere en transparante rechten van pensioendeelnemers op het vermogen en een evenwichtige risicodeling. Beter inspelen op de behoeften van jong en oud is hierbij van groot belang. In het licht van de snel veranderende arbeidsmarkt met een groeiend aantal zzp’ers moet tevens worden nagedacht over een bredere pensioenspaarplicht.
2 Maatwerk
Naar internationale standaarden bouwen de Nederlandse werknemers een hoog pensioen op. Vaak een te hoog pensioen, als je kijkt naar hun inkomensbehoefte van nu en na pensionering. Daarentegen groeit de groep zelfstandigen van wie velen juist weinig sparen voor een pensioen.
Aandacht voor zzp’ers is daarom noodzakelijk, volgens pensioendirecteur Elderson: “Een deel van de Nederlandse beroepsbevolking valt nu buiten het Nederlandse pensioenstelsel. Denk daar eens over na. Het lijkt ons verstandig die structurele ontwikkeling op de arbeidsmarkt een rol te geven.” Voor werknemers met een hoog inkomen zou daarnaast juist ruimte zijn om de pensioenopbouw te verlagen.
3 Geen loze beloftes meer
Nomimale toezeggingen en garanties zijn te duur, aldus de bank. Het is nu twee keer duurder dan in 1970 om dezelfde pensioentoezeggingen waar te maken. Ten tweede dragen werkgevers als sponsor steeds minder het risico voor als het misgaat.
Een goed voorbeeld van een te rooskleurig beeld zijn de herstelplannen van de pensioenfondsen, waarbij ze streven naar het herstel van hun gezondheid. "Uit de herstelplannen blijkt dat het herstel vrijwel geheel uit toekomstige rendementen moet komen", aldus DNB. "Hoewel dit wettelijk is toegestaan, moet duidelijk worden gecommuniceerd dat het herstel kwetsbaar is omdat het niet zeker is dat de benodigde beleggingsopbrengsten worden gerealiseerd."
4 En geen ruzie meer
De doorsneesystematiek, iedereen betaalt nu dezelfde premie voor hetzelfde pensioen, is op dit moment een voorbeeld van herverdeling waarbij een structurele overdracht plaats vindt van jongere naar oudere deelnemers. DNB pleit daarom voor een faire systematiek voor iedereen individueel. Waarbij geen ruzie meer tussen de generaties kan ontstaan.
Een voordeel van je eigen pensioenpotje is ook dat met meer maatwerk ingespeeld kan worden op de behoeftes van verschillende mensen en ook generaties. Omdat er geen toegezegde uitkering is, hoeft de premie ook niet direct keihard omhoog bij problemen in de economie.
Tot slot: 2020 wordt een belangrijk jaar
Als de pensioenfondsen de komende vier jaar niet herstellen dan zit er in 2020 een harde stop in de wet. Staan de pensioenfondsen dan nog op de huidige 90 procent dekking, dan moet 15 procent van het pensioen worden gekort. Deze korting mag dan wel over 10 jaar worden uitgesmeerd. Had jouw pensioenfonds je nu niet zo'n extreem zeker pensioen beloofd, dan zou DNB ook niet zo streng hoeven te zijn met korten.
