Avocadoboeren uit Peru krijgen steeds minder geld voor hun waar en garnalenpellers in Azië werken in onveilige fabrieken. Het zijn misstanden waar de vijf grootste supermarkten van Nederland aan bijdragen, zegt Oxfam Novib.
Albert Heijn, Jumbo, Lidl, Aldi en PLUS dragen bij aan uitbuiting van werknemers van verschillende toeleveranciers uit ontwikkelingslanden, zo valt te lezen in een internationaal onderzoek van de organisatie.
Oxfam beoordeelde het beleid en handelen van de supermarkten, gelet op onder meer de arbeidsomstandigheden en lonen van lokale werknemers bij de productie van verschillende etenswaren, zoals koffie, vis en bonen.
Hoofd van de keten
Volgens de organisatie staan supermarkten aan het hoofd van de voedselketen en dragen zij verantwoordelijkheid voor 'het menselijk lijden' dat in de productieketen voorkomt.
"Grote supermarkten domineren de markt. Ze hebben de macht om anderen in de keten uit te knijpen voor hun eigen gewin", zegt de organisatie. Het zou resulteren in gedwongen arbeid, extreem lage lonen en bar slechte werkomstandigheden, vooral voor vrouwen.
Minder dan 8 cent
Zo'n 44 procent van de prijs die de consument in Nederland voor de producten betaalt gaat naar de supermarkt, zegt Oxfam. 8 procent is voor de boeren en werknemers. Twintig jaar geleden kregen zij nog meer dan tien cent van iedere euro die de consument betaalde. Nu minder dan 8 cent, zo concludeert het rapport.
De instantie noemt de prijzenoorlogen als voorbeeld van hoe de druk op toeleveranciers stijgt. De groei van budgetsupers, zoals Aldi en Lidl, zorgt ervoor dat Albert Heijn en Jumbo ook goedkopere waar in de markt zetten. Om de marges niet onder druk te zetten, zouden de leveranciers worden gedwongen een lagere prijs te vragen.
Betere omstandigheden
"Het verdienmodel van supermarkten moet niet bijdragen aan armoede en ongelijkheid in andere landen", vindt Farah Karimi, directeur van Oxfam Novib. Ze wil dat de supers meer doen om de waardeketen transparant te maken en betere omstandigheden af te dwingen.
Oxfam zegt al een tijd met de Nederlandse supermarkten in gesprek te zijn over de situatie. Inmiddels hebben de supers het rapport ook in handen. Er is aangekondigd dat er verdere gesprekken zullen worden gevoerd.
'We nemen het serieus'
"We nemen het signaal van Oxfam Novib over de situatie in de toeleveringsketen heel serieus", zegt Jumbo in een reactie. Maar volgens de supermarktketen zit het probleem vooral in de communicatie. "We realiseren ons dat we wellicht tekort schieten in transparantie over onze activiteiten, want het huidige beeld dat wordt geschetst doet geen recht aan de inspanningen van Jumbo op dit complexe thema."
De super zou onder meer strenge eisen stellen aan de producenten en toeleveranciers van huismerkproducten, die voldoen aan de richtlijnen voor arbeidsomstandigheden van de International Labor Organization. Ook is er aandacht voor eerlijke beloning en zouden arbeidskrachten aan het begin van de keten niet opdraaien voor prijsdalingen.
"Tegelijkertijd realiseren we ons dat gezien de complexiteit en veelzijdigheid van dit onderwerp, er nog belangrijke stappen te zetten zijn. Het inzicht dat het rapport ons biedt, helpt ons om samen met onze stakeholders deze stappen voorwaarts te maken."
AH wil hetzelfde
"We willen hetzelfde", zegt een woordvoerder van Albert Heijn in een reactie. "Een eerlijke keten waar onze producten vandaan komen. Maar we willen het beeld bijstellen, omdat het nu lijkt alsof Albert Heijn niets doet." Het concern nodigt Oxfam uit om gezamenlijk tot een oplossing te komen.
De super zou alle leveranciers in de keten voor groente en fruit kennen. "En daar werken we ook al heel lang mee samen. We stellen vergaande eisen aan al onze leveranciers, met extra aandacht in de landen waarover Oxfam het heeft. In die landen werken we ook veel met keurmerken en die gaan heel ver. Zo is al onze koffie, thee en cacao UTZ gecertificeerd."
