Het aantal vrouwen in de raden van bestuur en raden van commissarissen van Nederlandse bedrijven is nog altijd ondermaats en van vooruitgang is onvoldoende sprake. "Zeer teleurstellend", zegt oud-ABN-bestuurder Caroline Princen, die vandaag de Bedrijvenmonitor Topvrouwen 2017 presenteert. Een van de uitzonderingen is de NS.
Marjan Rintel is directeur Operatie bij NS. In de vijfkoppige raad van bestuur van het bedrijf is zij één van de twee vrouwen. In de raad van commissarissen van het bedrijf zitten vier mannen en twee vrouwen. "Door het hele bedrijf heen, op allerlei managementniveaus, is 30 tot 35 procent vrouw. Het kan, het werkt, maar je moet er als bedrijf wel in geloven", zegt ze.
Argumenten als 'er zijn geen geschikte kandidaten' wuift zij weg. Dat premier Mark Rutte voor de post van minister van Buitenlandse Zaken geen vrouw kon vinden, daar gelooft ze ook niet in. "Als ik geschikte mensen kan vinden, dan kunnen anderen het ook. Soms moet je buiten je bedrijf kijken, iemand ergens anders vandaan halen en opleiden, maar die topvrouwen, die zijn er."
Aantal vrouwen neemt 'mondjesmaat toe'
Waar de NS wel in slaagt, kost andere bedrijven grote moeite, blijkt uit de Bedrijvenmonitor Topvrouwen 2017. In het voorwoord schrijft dat de cijfers weer tegenvallen. "Ondanks alle discussie en aandacht voor het onderwerp neemt het aantal bedrijven dat het streefcijfer realiseert maar mondjesmaat toe."
In 2013 werd een wettelijk streefgetal van vrouwen in de top minimaal 30 procent moest zijn. Dit zou voor 1 januari 2016 gehaald moeten worden. In de raden van bestuur (rvb's) was in 2017 gemiddeld 11,7 procent vrouw en bij de raden van commissarissen (rvc's) 16,2 procent. In 2016 was dat iets minder: 10,7 en 15 procent.
Halverwege 2017 had 70 procent van de rvb's en 49,5 van de rvc's geen enkele vrouw aan boord. In de top 200 van bedrijven is het aandeel vrouwen in de rvc's wel hoger met gemiddeld 25,2 procent medio 2017.
Minister: 'Om te huilen'
Minister Ingrid van Engelshoven (emancipatie) noemt de resultaten 'om te huilen'. Op het advies van de commissie Monitoring om een afdwingbaar quotum in te stellen, zegt zij: "De afspraak is dat we in 2019 de balans op maken, maar als de resultaten zo teleurstellend blijven, zal ik stevige maatregelen niet schuwen."
'Bedrijven laten kansen liggen'
Hoe kan dat nou? Bedrijven laten vooral kansen liggen, stelt de commissie Monitoring in het rapport. Komen er plekken vrij, dan wordt de kans in een ongeveer een kwart van de gevallen benut om één of meerdere vrouwen te benoemen. Daarnaast nemen bedrijven ook geen concrete maatregelen en ontbreekt beleid.
Sinds april 2017 moeten bedrijven die het streefpercentage van 30 procent niet halen tekst en uitleg geven in hun jaarverslagen. Weinig bedrijven doen dit, constateren de opstellers van het rapport.
Zie ook: Vrouwen aan de top? 'Bedrijven moeten meer hun best doen'
Ruim de helft legt in het jaarverslag niet uit waarom de samenstelling van de rvb en/of rvc niet evenwichtig is verdeeld. Ook aandeelhouders laten het onderwerp niet op de agenda zetten.
Vorig jaar al zette Mijntje Lückerath, hoogleraar Corporate Governance aan de Universiteit van Tilburg al vraagtekens bij deze verplichting. Volgens haar kun je als als bedrijf vijf jaar lang opschrijven: "We hebben ons best gedaan maar het lukt niet."
Afdwingbaar quotum
Naast een afdwingbaar quotum zegt de commissie Monitoring dat er meer in het werk gesteld moet worden om topvrouwen te vinden.
Rintel van de NS vindt dat alle bedrijven gewoon bewust bezig moeten zijn met vrouwen in de top. "Kijk bij iedere vacature ook naar vrouwen, stel je open voor iemand die op een andere manier denkt en andere afwegingen maakt. Een gemêleerd team is leuker en komt het bedrijf ten goede."
Volgens haar is een kwestie van kansen krijgen en pakken. Kunnen vrouwen zelf ook invloed uitoefenen? "Met twee dagen werken kun je geen topvrouw worden. Je moet er hard voor werken, er voor gaan en het thuis goed regelen. Het is een kwestie van keuzes maken."
