Of we het nou willen of niet, de komende jaren moeten we van onze gasverslaving af. Een ingreep die linksom of rechtsom pijn gaat doen in de portemonnee. Maar leven zonder aardgas kan prima, weet ik inmiddels uit ervaring. Al vergt het soms wat geduld.
Dit kabinet wil dat nieuwe huizen zo snel mogelijk gasloos worden gebouwd. 50.000 woningen per jaar, zo staat in het regeerakkoord. Liever vandaag dan morgen. We moeten wel, want de gaskraan in Groningen gaat naar alle waarschijnlijkheid nog verder dicht.
Duurzaam wonen
Zelf woon ik al bijna anderhalf jaar in een appartement zonder gasaansluiting. Geen cv-ketel in de meterkast dus. Ook geen verwarmingen aan de muur. Laat staan een gasfornuis in de keuken. Het complex waar ik woon, in de Rotterdamse nieuwbouwwijk Kop van Zuid, werd in 2010 opgeleverd. De ongeveer 500 appartementen moesten zo duurzaam mogelijk worden.
In plaats van aardgas werd gekozen voor een aardwarmtepomp en een aansluiting op de stadsverwarming, het Rotterdamse warmtenet. Die eerste om de huizen te verwarmen, die tweede voor warm water uit de kraan.
Aardwarmtepomp
Heel simpel gezegd: de aardwarmtepomp pompt in de zomer warm water de grond in, een vorm van energieopslag. In de winter wordt dit water weer naar boven gehaald en dat gaat de vloerverwarming in. In de zomer wisselt dat om. Om diep in de grond plaats te maken voor dat warme water, gaat het koude grondwater de huizen in. Ideaal, want op die manier kan ik in de zomer actief mijn huis koelen.
Dat laatste klinkt mooier dan dat het is. Verwacht geen koeling zoals een (energieverslindende) airco dat doet. De koude vloer zorgt er hoogstens voor dat het in huis enkele graden koeler is. Dat kost overigens niets extra, dus het is mooi meegenomen.
Belangrijker is de verwarming in de winter. Ik woonde hiervoor in een huis uit 1909 waar het in de winter goed koud kon zijn. Als ik thuis kwam van werk draaide ik de thermostaat meteen vol open. De verwarmingen vulden zich binnen enkele minuten met warm water en het was snel behaaglijk in huis. Zo werkt dat met een aardwarmtepomp helaas niet.
Langzaam verwarmen
De thermostaat die in mijn woonkamer hangt heeft maar twee standen: aan of uit. De luxe van een specifieke temperatuur in huis instellen heb ik niet. Een minimumtemperatuur instellen kan dus niet. Als ik niet thuis ben, staat het systeem uit. Pas als ik thuis kom, en het is binnen fris, zet ik de verwarming aan. Maar het duurt zeker twee uur voordat het warm is. Een kwestie van geduld.
Dat komt omdat de temperatuur van het water in de vloer, in tegenstelling tot een ouderwetse verwarming, niet heet is. Gelukkig is mijn appartement goed genoeg geïsoleerd, dat het er zelden heel koud is. Ik kan halverwege de avond ook de vloerverwarming uitzetten, omdat de temperatuur in huis maar heel langzaam daalt. Ja, dat was wennen in het begin. Een vloerverwarming klinkt misschien luxe, maar het is niet zo comfortabel als ik had gehoopt.
In 1996 werden de buizen aangelegd voor de stadsverwarming naar de nieuw te bouwen wijk Kop van Zuid. (foto: ANP)
Warme douche
Nu denk je misschien dat het ook lang duurt voor er warm water uit de kraan komt. Dat is gelukkig niet zo. Dat water wordt namelijk verhit via water uit het warmtenet. De warmte is afkomstig van onder meer de afvalverbrander en industrie uit de Rotterdamse haven. Warmte die anders verloren zou gaan en nu dus wordt gebruikt om warm te douchen.
Ik merk geen verschil met vroeger, toen het warme water nog uit de gasgestookte cv-ketel kwam. Het water is net zo heet en langer dan een seconde of tien duurt het niet voor de douche op temperatuur is.
'Niet-Meer-Dan-Anders'
Omdat bewoners geen keuze hebben en niet over kunnen stappen van leverancier, is ooit besloten dat warmte uit het warmtenet niet duurder mag zijn dan aardgas, het zogenoemde niet-meer-dan-anders-principe. De gemiddelde kosten zijn gelijkgetrokken met die van huishoudens die gas stoken.
De warmte wordt echter niet verrekend per m2 gas, maar per gigajoule (GJ) warmte. Meters in de meterkast registreren hoeveel liter warm water er getapt wordt. In huizen die verwarmd worden via stadsverwarming zit meestal een meter op de radiator.
Voor de installatie en meting moet ook vastrecht betaald worden.
Elektrisch koken is anders
Wie geen gasaansluiting heeft is aangewezen op elektrisch koken. Voor menig keukenprins of -prinses zal dat nog het grootste issue zijn als de gaskraan dichtgaat. Elektrisch koken is voor velen nou eenmaal minder praktisch.
Mijn elektrisch fornuis, een keramische kookplaat, evenaart niet de hitte van een gasvlam. Daardoor duurt het langer voordat een pan water kookt. En wokken op hoge temperatuur is eigenlijk onmogelijk.
Is dat een groot probleem? Nee, ik kan er prima mee leven. Zo'n kookplaat is ook makkelijk schoon te maken. Maar ik kan me voorstellen dat sommige mensen enorm gehecht zijn aan hun gasfornuis. Koken op inductie komt volgens gebruikers dichter in de buurt bij koken op gas.
In plaats van gas, kook ik op groene stroom. Duurzaam, maar ook traag. (foto: ANP)
Storingen
Een ander minpunt van mijn woning zonder gasaansluiting: de complexiteit van de vloerverwarming. Slimme energiemeters in de meterkast zorgen ervoor dat precies te zien is wanneer die verwarming aanstaat. Via een website heb ik inzicht in mijn verbruik, maar het is al een aantal keer voorgekomen dat ik warmte verbruikt zou hebben, terwijl de thermostaat uitstond.
Ook is de schakelaar in het systeem al een keer kapotgegaan, waardoor er onbedoeld warm water de vloer instroomde. Omdat ik toen op vakantie was, kwam ik daar pas twee weken later achter. Beter gezegd: het was bloedheet toen ik binnenkwam en bleek zo’n honderd euro voor de mussen te hebben gestookt. Laten we hopen dat het hier om kinderziektes gaat.
Gasloos wonen, zo gek nog niet
Ik ben niet iemand die actief bezig is met duurzaam leven. Dat ik in een duurzaam appartementencomplex woon is dan ook toeval, maar wel mooi meegenomen. Zonder dat ik er iets voor hoef te doen, is mijn ecologische voetafdruk een stuk kleiner.
Een huis zonder gasaansluiting voelt in het begin misschien iets minder comfortabel. Maar daar valt aan te wennen. Ook qua kosten valt het mee. Ik ben maandelijks net iets meer dan 100 euro kwijt aan warmte, water en elektriciteit. Niet meer dan vroeger, toen ik wel nog aan het gas zat.
