Een paar maanden werken in een weeshuis in Azië, een waterput bouwen in Afrika en een kindertehuis in Zuid-Amerika helpen. Het klinkt allemaal heel nobel, maar vrijwilligerstoerisme werkt niet. "Ga vooral op vakantie, maar bemoei je niet met de mensen daar."
De westerse hulp die wij vol goede bedoelingen vrijwillig aanbieden bij projecten in derdewereldlanden, werken eerder malafide praktijken in de hand, dan dat ze daadwerkelijk goed zijn voor de plaatselijke bevolking.
De campagne #StopWeeshuistoerisme van Unicef waarschuwt deze maand de duizenden mensen die jaarlijks de hele wereld over trekken om in een weeshuis te gaan werken. Kinderen hechten zich aan de vrijwilliger, die na een aantal weken weer vertrekt. Daarnaast zorgt het aanbod van de vrijwilligers juist voor vraag in de armen landen, en dragen de vrijwilligers vaak zonder dat ze het weten bij aan uitbuiting van kinderen.
"Dit probleem speelt al veel langer", zegt onderzoeker Lau Schulpen van de Radboud Universiteit. Hij is gespecialiseerd in internationale samenwerkingen en de rol van particuliere ontwikkelingsinitiatieven. "Sommige organisaties gebruiken de argeloze tijdelijke bezoekers om er zelf geld aan te verdienen. En voor ouders die hun kind in een kindertehuis stoppen is het vaak een overlevingsstrategie voor scholing en eten voor hun kind."
Reizen combineren met idealisme
Schulpen begrijpt goed dat vooral jongeren een paar weken vrijwilligerswerk willen doen in ontwikkelingslanden en ziet ook zeker de voordelen. "Je leert van elkaar en laat de lokale bevolking zien dat de mensen aan de andere kant van de wereld aan hen denken. Maar het idee dat je in die paar weken iets kunt veranderen of dat jouw werk goed is voor de mensen daar, dat moet je loslaten."
Jonge vrijwilligers willen hun reizen vaak combineren met idealisme. Maar Schulpen waarschuwt ook voor 'Eurocentrisme': het gevoel dat wij hier in het moderne Europa heel goed weten wat goed is voor de rest van de wereld. "Het is beter om een paar weken lekker te reizen, te praten met de lokale bevolking en proberen te begrijpen hoe zij denken en leven."
Video: 'Afrikavrijwilligers, blijf thuis. Jullie hulp werkt averechts'
Kwetsbare kinderen
Wil je wel vrijwilligerswerk doen in het buitenland, dan moet je je allereerst afvragen wat je wil halen uit het werk en hoe groot de kans is dat wat je doet schadelijk is voor de kinderen waarmee werkt", zegt Reinier Vriend, hij is voorzitter van Volunteer Correct. "De alarmbellen moeten gaan rinkelen bij kwetsbare kinderen in kindertehuizen en weeshuizen of op scholen. Laat dit soort werk over aan de lokale bevolking en aan de professionals."
Een geslaagd voorbeeld van een combinatie van reizen en vrijwilligerswerk is een project in Zuid-Afrika waar Westerse jongeren een paar uur surfen met jongeren uit de townships. Vriend: "Zo ben je niet op structurele wijze zorgtaken van kinderen aan het overnemen, maar geef je lokale jongeren de kans om kennis te maken met een sport die ze niet kennen. Dit soort acties is voor allebei de jongeren voornamelijk positief."
Vrijwilligerswerk, wat kun je wel doen?
- "Kijk naar de spullen die je koopt en waar ze zijn gemaakt, dat heeft meer zin dan een put bouwen in Afrika", zegt Schulpen.
- Kijk in je eigen omgeving waar hulp nodig is. Vriend: "Een school in Zuid-Afrika heeft meer aan een plaatselijke vrijwilliger die de taal spreekt en de problemen van de kinderen begrijpt en een langere periode onderdeel kan zijn in hun lerende omgeving."
- "Word actief in eigen land", adviseert Schulpen. "Iedereen kan lobbyist zijn en zich bemoeien met de afspraken die hier in Nederland zijn gemaakt over een land waar jij enthousiast over bent. Hier heb je geen geld voor nodig en het maakt niet uit of je 17 of 36 jaar bent.
- Wil je toch naar het buitenland? Vermijd dan bedrijfsmatige organisaties, maar zoek particuliere initiatieven die kleine ontwikkelingsorganisaties ondersteunen en waar je als vrijwilliger echt nodig bent. En check het bedrijf op de Volunteer Correct Transparantie-index.
Meer op rtlnieuws.nl:
Rachel zat in Oegandees kindertehuis: 'Mijn broer is begraven als een hond'