#Metoo op de Zuidas: 'Hij vroeg wat mijn favoriete standje was'

Een partner van een Zuidas-kantoor stond bekend als 'wandering hands' (dwalende handen). "Hij legde zijn hand in je nek en zakte dan langzaam af naar je billen als hij naast je zat tijdens een etentje." Om elkaar te helpen gingen vrouwen tijdens diners bij toerbeurt naast hem zitten. "Ze losten het onderling op."

Zomaar een van de anekdotes die drie vrouwen via hun blog zozuidas.nl ontvingen van vrouwelijke advocates, bankiers en consultants op de Zuidas, het zakencentrum in Amsterdam waar prestigieuze advocatenkantoren en banken zitten. Als twintigers werkte het drietal jarenlang op de Zuidas, en schreef over die periode onder een schuilnaam twee boeken (zie kader). Nu schrijven ze een televisieserie over de Zuidas.

Aanpappen met jonge stagiairs

Nog een ervaring die gedeeld werd: "Op een feestje vroeg een collega plotseling aan een stagiair: 'wil je met me neuken?' 'Dat zouden we toch gewoon tussen ons kunnen houden', voegde hij eraan toe toen ze vriendelijk bedankte. Uiteindelijk deed hij het voorstel af als flauw grapje."

Wat ze ook hoorden: "Er zijn ook verhalen bekend van partners die het aanlegden met jonge stagiairs. Die installeerden ze dan in een appartement. Ging het uit, dan moest dat meisje uit het huis."

Billenknijperij

Uit de verhalen over seksuele intimidatie op de Zuidas komt volgens de dames een beeld naar voren van een cultuur waarin seksisme door een partner wordt gedoogd, zolang hij succesvol is voor het kantoor.

Sophie van der Zee (schuilnaam) werkt al zeventien jaar in de advocatuur en het notariaat op de Zuidas. Ze is auteur van 'Een hen tussen de haantjes', over carrière maken in de advocatuur als vrouw. Ook zij heeft regelmatig te maken seksuele intimidatie. "Dat gaat van vervelende opmerkingen tot billenknijperij."

Hooggesloten truitjes

Van der Zee: "Een klant die belde, vroeg of ik een vriendje had en al plannen voor zaterdag had. Ook vroeg hij of ik wel een kort rokje zou aantrekken naar de vergadering. Ik trok expres een coltrui en lange broek aan. Toch vroeg hij ook nog wat mijn favoriete standje was."

Advocaat Gabi van Driem staat onder meer slachtoffers in de advocatuur bij die een klacht indienen. Vaak zijn het vrouwen van het secretariaat of stagiairs. "Ik ken de verhalen van vrouwen die bewust hooggesloten truitjes aandeden, omdat de partner die hun functioneren beoordeelde, steeds op borsthoogte keek. Je voelt je bekeken."

Maar van Driem kent ook ernstigere zaken waarbij het gaat om aanranding. Of vrouwen die zo’n last hadden van seksuele intimidatie dat ze uiteindelijk ziek weggingen.

'Partners zijn jagers'

Waarom komt seksuele intimidatie zoveel voor in de advocatuur? "Het heeft niets met de advocatuur te maken, maar met machtsverhoudingen", zegt arbeidspsycholoog Tosca Gort. "Dit gebeurt in alle bedrijfstakken waarbij je afhankelijk bent van een hogergeplaatste. Denk ook aan de zorg en defensie."

Ook advocaat Van Driem, Sophie van der Zee en het schrijverscollectief denken dat de hiërarchische structuur in de advocatuur vrouwen extra kwetsbaar maakt voor seksuele intimidatie. Advocaat-stagiairs en medewerkers zijn erg afhankelijk van de partners in de maatschap. "Partners vinden zichzelf geweldig. Het zijn jagers. Ze denken dat ze alles kunnen maken", zegt Van der Zee.

Cultuur van studentenverenigingen

Maar er speelt meer mee, zoals de studentenverenigingen waarvan veel advocaten lid zijn geweest. Sommige verenigingen zijn berucht om hun vrouwonvriendelijke cultuur en die wordt meegenomen in het werkende leven. "Net als corpora zijn advocatenkantoren heel traditioneel en mannelijk. Er is weinig verandering", zegt een van de auteurs van het schrijverscollectief.

Ze noemen nog een punt. Advocaten zijn dienstverleners en laten klanten veel toe. "Ik heb ook weleens gehad dat een grote klant met me begon te flirten tijdens overleg. Ik was een jaar of 24. Hij zei 'Wat ben je mooi. Toch veel te mooi om advocaat te worden'. Het was flirterig en ongepast gedrag. Maar de partner met wie ik was, greep niet in. Bang om zijn grote klant te verliezen." De concurrentie in de advocatuur is moordend, een grote klant kan zo overstappen naar een ander kantoor.

Kantoren zien geen problemen

Veel grote advocatenkantoren hebben wel degelijk een beleid om dit gedrag te voorkomen. De Brauw Blackstone Westbroek, NautaDutihl en Houthoff Buruma hebben allemaal een gedragscode en verschillende vertrouwenspersonen. Ook Allen & Overy heeft 'geruime tijd beleid op het gebied van gewenst en ongewenst gedrag' en werkt met vertrouwenspersonen.

Op de vraag of seksuele intimidatie in hun organisatie voorkomt reageerde de woordvoerder van De Brauw: "Ons kantoor herkent zich niet in het onderwerp van het artikel waarover geschreven zal worden." Allen & Overy: "Wij ervaren geen bijzondere problematiek op dit gebied." NautaDutilh kan er vanwege de vertrouwelijkheid geen antwoord op geven.

Porno rondgestuurd

Ondanks de protocollen en de gedragscodes dienen maar weinig vrouwen officieel een klacht in. "Mensen durven niet. Dat is logisch, want zeker de eerste drie jaar zijn stagiaires heel afhankelijk van zo’n partner", verklaart van Driem.

Van der Zee voegt daaraan toe: "Bij het kantoor waar ik zat, werd een werkgroep opgericht. De uitkomsten zijn goed opgepakt door human resources, maar partners houden zich er gewoon niet aan."

Het schrijverscollectief: "Als jonge vrouw op zo’n kantoor heb je geen macht. Het enige waar je als stagiair mee bezig bent is: word ik medewerker of niet? Je gaat niet klagen over een collega die je lastig valt. Want je bent bang om als een zeikerd te worden bestempeld. Als er op je sectie dan een mailgroep is waarin je mannelijke collega's voor de lol gedurende de werkdag porno doorsturen, dan ga je daar niet over klagen. Zeker niet omdat sommige partners ook in die mailgroep zitten en dat heel lollig vinden. De boodschap: dit is dus blijkbaar normaal, en dat ik het raar vind maakt mij de outsider."

Maatschappelijk probleem

Hoe komen we dan van dit soort praktijken af in Nederland? Arbeidspsycholoog Gort wijst naar de politiek. "Als seksuele intimidatie zo’n groot maatschappelijk probleem is en als bedrijven zichzelf niet kunnen reguleren, dan zou je op hoger niveau beleid moeten opleggen. Zoals het ook bij wet is verboden om binnen in een kantoor te roken."

Wil je ook (anoniem) je verhaal doen over seksuele intimidatie op de Zuidas? Mail naar Frederique.dormaar@rtl.nl