Tienduizenden consumenten hebben waarschijnlijk duizenden euro's te veel boeterente betaald toen zij hun hypotheek oversloten. Een deel van dit bedrag krijgen ze terug.
De financiële toezichthouder AFM presenteert vandaag nieuwe richtlijnen hoe hypotheekverstrekkers de boeterente eerlijker moeten berekenen. Dat lijkt nodig ook, want er zijn heel wat mensen die hun hypotheek oversluiten omdat zij gebruik willen maken van de lagere rente. Vorig jaar ging het om zo'n 50.000 hypotheken en over de afgelopen vijf jaar om zo'n 150.000.
Lees ook: Banken gaan boeterente opnieuw berekenen
Wie een hypotheek eerder aflost, moet aan de hypotheekverstrekker een boeterente betalen voor rente-inkomsten die de geldlener misloopt. Huizenbezitters sluiten immers alleen over als ze een lagere rente gaan betalen.
Het in rekening brengen van boeterente is wettelijk toegestaan, omdat jij het contract verbreekt. Maar een bank of verzekeraar mag niet méér geld vragen dan het financieel nadeel dat ze lijden. Dat staat in de Europese hypotheekrichtlijn (de Mortgage Credit Directive) die op 14 juli 2016 is ingegaan.
Boeterente berekenen
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) legde twaalf fictieve hypotheken voor aan tien grote hypotheekverstrekkers om te onderzoeken hoe zij de boeterente berekenen. Deze tien aanbieders (zowel banken als verzekeraars) zijn goed voor 95 procent van de hypotheekmarkt.
Wat blijkt: ze gebruiken in de meeste gevallen een rekenmethode in het voordeel van zichzelf. Ook waren de rekensommen niet altijd eerlijk en transparant. Je kon ze in veel gevallen niet narekenen. Consumenten betaalden hierdoor te veel boeterente.
Ongunstig voor de consument
Dit komt bijvoorbeeld omdat er geen rekening gehouden is met of een deel van de hypotheek inmiddels is afgelost. Ook wordt niet gekeken naar het boetevrije deel. Dit is het bedrag (vaak 10 procent en soms 20 procent) dat je jaarlijks boetevrij mag aflossen op je hypotheek. Verder werd er soms gerekend met een ongunstige rekenrente voor de consument.
Dit moet afgelopen zijn, vindt de AFM. Daarom komen ze met vier nieuwe regels hoe banken en verzekeraars de boeterente moeten berekenen, zodat er nog maar één manier is toegestaan. De toezichthouder weigert jammer genoeg bedragen en bedrijven te noemen.
3000 euro te veel betaald
De online-hypotheekadviseur Ikbenfrits.nl doet dat wel. ''Oversluiters betalen jaarlijks zo’n 200 miljoen euro te veel boeterente'', zegt Michiel Lensink van Ikbenfrits.nl. ''Wij baseren dit op 26.500 dossiers. We hebben de huidige rekenmethode van de banken vergeleken met de nieuwe regels van de AFM. Daaruit blijkt dat de berekening van de banken 13 procent hoger uitkomt dan de AFM voorschrijft. Consumenten betaalden gemiddeld zo’n 3000 euro te veel oversluitboete.''
Een voorbeeld
Zes jaar geleden heb je een hypotheek afgesloten van 200.000 euro. De rente staat 10 jaar vast tegen 5 procent. Vier jaar vóór het aflopen van de rentevaste periode wil je profiteren van een lagere rente. Je vraagt de bank de boeterente te berekenen. De bank rekent 17.112 euro boete, terwijl dit volgens de AFM-regels 14.524 euro moet zijn. In dit geval is er dus 2588 euro te veel boeterente in rekening gebracht.
De AFM wil dat alle hypotheekaanbieders vanaf 14 juli 2016 met terugwerkende kracht, de nieuwe rekenregels toepast. Dus als je de afgelopen acht maanden je hypotheek vervroegd hebt afgelost en overgesloten, dan moet jouw bank of verzekeraar de boeterente opnieuw berekenen via de nieuwe AFM-regels.
Automatisch geld terug
Heb je te veel betaald, dan krijg je automatisch dat geld terug. Oversluiters hoeven hier niet zelf achteraan te gaan, het zijn de hypotheekverstrekkers die in actie moeten komen. Als ze dit niet doen, dan krijgen ze in december een boete van de AFM. De Nederlandse Vereniging van Banken omarmt de nieuwe regels en belooft dat consumenten hun geld retour krijgen als ze te veel betaalden.
Geen compensatie bij rentemiddeling
Twee groepen krijgen geen compensatie. Dat is het geval als je boeterente hebt betaald bij rentemiddeling. De AFM gaat hier komend jaar specifiek naar kijken. Als uit aanvullend onderzoek blijkt dat hier ook rekenfouten zijn gemaakt, dan zal de toezichthouder bij het ministerie van Financiën vragen de wetgeving aan te passen.
De andere pechvogels zijn huizenbezitters die vóór 14 juli 2016 hun hypotheek hebben overgesloten. De toezichthouder zegt pas te kunnen optreden vanaf de datum dat de nieuwe regels zijn ingevoerd. Daarvóór ontbreekt een wettelijk kader.
Iedereen geld terug
De Consumentenbond is het hier niet mee eens. ''De Consumentenbond vindt dat hypotheekbanken ook te hoge boetes moeten teruggeven die vóór 14 juli vorig jaar zijn betaald'', zegt Sandra de Jong van de Consumentenbond.
Ook de Vereniging Eigen Huis vindt dat met terugwerkende kracht van minimaal vijf jaar een herberekening gemaakt moet worden. Ook deze klanten hebben recht op compensatie. ''Daarmee geven banken inhoud aan de collectieve belofte om de klant centraal te stellen'', zegt Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis.
Juridisch gevecht
Online hypotheekadviseur Ikbenfrits.nl startte in september Oversluitclaim. Ze willen dat iedereen die te veel boeterente heeft betaald een schadevergoeding krijgt. Volgens hen is de afgelopen twintig jaar in totaal tussen de 2 en 4 miljard euro te veel berekend.
