Een veroordeelde die niet langer dan een halfjaar de cel in hoeft, moet zijn straf kunnen uitzitten met een enkelband. Dat vinden deskundigen van de Universiteit Maastricht en Stichting Restorative Justice Nederland. Ze pleiten daarvoor in een burgerinitiatief dat vandaag is overhandigd aan de Tweede Kamer.
Een enkelband kan iemand om verschillende redenen worden toegewezen. Bijvoorbeeld bij een schorsing van de voorlopige hechtenis, een voorwaardelijke veroordeling of een voorwaardelijke invrijheidstelling.
Ex-gedetineerde Stephan* (echte naam bekend bij de redactie) droeg zelf een enkelband tijdens de laatste zes maanden van zijn straf. Eerder zat hij in de gevangenis. "Voor mij was het een groot verschil. Ik had een groot deel van mijn vrijheid weer terug en kon met dierbaren zijn."
Toch voelt het ook als straf, vindt Stephan. "Je hebt niet de volledige bewegingsvrijheid. Er zijn strenge regels en als je die overtreedt dan ga je weer in detentie." De enkelband gaat bijvoorbeeld af wanneer je je huis uitgaat als dat niet mag. "Dat is lastig als je meedraait in een gezin. Zij kunnen de deur in- en uitgaan en jij zit thuis."
Verleidingen en verantwoordelijkheid
Kortom, thuis heb je veel meer verleidingen. "Je hebt heel veel mogelijkheid om bepaalde dingen te doen die niet binnen jouw beperkingen vallen. Er komt een stukje meer verantwoordelijkheid bij kijken."
Maar als je als gedetineerde laat zien dat je die aankan, dan is Stephan absoluut voorstander van de enkelband. "Ik denk dat het heel goed is dat, als je hebt laten zien dat je een verandering wil maken, je daar zo snel mogelijk mee kan beginnen", zegt hij. "En buiten kan je veel meer stappen zetten dan achter de tralies. Als ik naar mezelf kijk dan zie ik wel dat ik vooral na mijn detentie grote stappen heb gemaakt."
Negatieve spiraal
Stephan voegt toe: "Het gevangenisleven houdt je tegen. Voor een mens is het lastig om opgesloten te zitten, en dan naar buiten gaan is een grote stap. En in een gevangenis ben je gedwongen omringd door allemaal mensen die daar niet om een goede reden zitten. Dat houdt je toch in een negatieve spiraal, terwijl dat buiten niet hoeft."
Hij is wel van mening dat een enkelband niet voor elke gevangene moet kunnen. "Het ene delict is het andere delict niet."
'Minder herhaling'
Maar het kan zeker helpen voor sómmigen, denkt ook Jacques Claessen, bijzonder hoogleraar herstelrecht. "Een enkelband in plaats van een gevangenisstraf zorgt voor 50 procent minder herhaling van strafbare feiten en is goedkoper", zegt hij. "Een gevangenisstraf kost 520 euro per dag."
Daarom vraagt de bijzonder hoogleraar zich af wat nu nog de meerwaarde is van een gevangenisstraf. "De laatste jaren zit het kabinet niet alleen op vergelding, maar ook op terugbrengen van herhaling. Uit onderzoek blijkt ook dat slachtoffers vergelding niet het belangrijkst vinden, maar voorkomen dat het nog meer gebeurt."
Geen vervaning
Claessen vindt echter niet dat de enkelband de gevangenisstraf moet vervangen. "Detentie moet nog steeds kunnen, maar een enkelband voegt wat toe aan het palet van de rechter. Mensen hebben nog een opleiding, woning of een baan. Door kortdurende detentie zou je dat kunnen verliezen."
Hij hoopt dan ook dat de enkelband kan worden ingezet als alternatief. "En niet voor de zware criminaliteit, maar de minder ernstige."
Ook ex-gedetineerde Stephan hoopt hierop. "Ik begreep al in een eerdere fase van mijn detentie dat er iets moest veranderen. Als ze me toen een enkelband hadden gegeven, dan had ik me nu waarschijnlijk al meer ontwikkeld."
Stephan sluit af: "Het zou mooi zijn als een enkelband iets is wat je kan verdienen."
