Demissionair premier Mark Rutte werd vandaag gehoord door de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. Die onderzoekt onder meer wat er fout is gegaan met de kinderopvangtoeslag, maar gaat ook verder terug in de tijd. Zo moest Rutte vragen beantwoorden over zaken die maar liefst twintig jaar geleden speelden. Kun je zulke oude herinneringen nog wel terughalen?
Rutte werd vandaag als eerst gehoord als oud-staatssecretaris van Sociale Zaken, de functie die hij bekleedde tussen 2002 en 2004. "Hij wist vast niet alle details meer uit zijn hoofd", zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers tegen Editie NL.
Hulp bij inlezen
Maar hij hoefde het ook niet helemaal alleen te doen. "Het is geen geheugentest. Het is de bedoeling dat hij er voorbereid naartoe komt." Het ministerie waar Rutte toen voor werkte, Sociale Zaken, hielp bij die voorbereiding. "Die zocht de stukken uit die tijd op zodat Rutte ze nog eens kon doornemen. Bij het lezen van een bepaalde notitie, brief of memo kwam er waarschijnlijk wel weer veel naar boven van dingen die hij zich niet meer actief herinnerde."
Wat Schreinemachers zich zelf herinnert van twintig jaar geleden? "Toen werkte ik al hier, op het Binnenhof", vertelt hij. "Niet voor de televisie, maar voor de radio. Het was een hectische tijd, kort nadat Pim Fortuyn was vermoord. Zeker de hoogtepunten uit die periode herinner ik me nog wel."
Geen herinnering is een goede herinnering
Toch komen er volgens de politiek verslaggever bij dit soort parlementaire enquêtes ook momenten voorbij die mensen zich niet meer herinneren. "Of ze beweren zich niet meer te herinneren. Soms komt dat beter uit", voegt hij toe. "Maar dat kan je moeilijk hard maken. Het blijft natuurlijk heel lang geleden, dus het kan dat je dingen vergeten bent."
Het ligt hoofdzakelijk aan de gebeurtenis zelf of je deze wel of niet onthoudt, vertelt Roy Kessels, hoogleraar neuropsychologie aan het Radboudumc. "Niemand weet meer wat hij of zij twintig jaar geleden op z'n bord had liggen. Maar je onthoudt wel tot in detail de dag dat je moeder overleed."
Het gaat er dus om hoe onderscheidend de gebeurtenis was ten opzichte van andere activiteiten die periode. "Veel mensen weten nog waar ze waren toen ze hoorden over 9/11. Onze hersenen zijn goed in het onderscheiden van gebeurtenissen."
Geheugensteuntjes
Ben je een herinnering wél kwijt, dan kun je volgens Kessels gebruik maken van geheugensteuntjes. "Blader een agenda door en pak de dag erbij. Dan lukt het misschien om iets te herkennen", legt hij uit. "Het geheugen is een soort kaartenbak. Soms heb je even hulp nodig om het juiste kaartje te vinden, maar als je 'm eenmaal hebt, herinner je je ineens veel meer van die dag of gebeurtenis."
Die herinneringen zijn overigens niet allemaal even betrouwbaar. "Vaak herinner je je dingen niet helemaal zoals ze daadwerkelijk gebeurd zijn. Twee mensen kunnen allebei een heel andere herinnering hebben aan dezelfde gebeurtenis. Hoe ouder de herinnering, hoe gevoeliger je voor fouten bent."
