Regelneef, stoned als een garnaal en geen gezeik, iedereen rijk. Het zijn enkele van de vele woorden en uitdrukkingen die we te danken hebben aan het duo Van Kooten en De Bie. Vandaag werd bekend dat Wim de Bie op 83-jarige leeftijd is overleden. "Zijn uitdrukkingen gaan nog decennialang – misschien wel eeuwenlang – mee."
De typetjes die De Bie samen met Kees van Kooten deed waren in de jaren tachtig en negentig zo populair dat veel mensen ze nadeden. "Bij jonge mensen gaat misschien niet direct een belletje rinkelen bij de naam Wim de Bie, maar iedereen kent wel iets van het cabaretduo", zegt Ton den Boon, hoofdredacteur van de Dikke van Dale, tegen Editie NL.
Van Kooten en De Bie hebben volgens hem heel veel voor het Nederlands gedaan. "Ze zijn heel belangrijk geweest voor onze taal. Er zijn weinig cabaretiers die op zo'n grote schaal de taal hebben veranderd."
Zo komen sommige typetjes komen nog steeds terug. "Neem Jacobse en Van Es. Dat wordt ook in het algemeen gebruikt. 'De Jacobse en Van Es van de financiële sector', wordt er dan bijvoorbeeld gezegd. Dat zijn dan de vrije jongens van de financiële sector." Sommige typetjes zijn ook in het woordenboek terechtgekomen. "Dat gebeurt alleen als iets echt is ingeburgerd."
Tientallen woorden
Maar ook veel losse woorden zijn in het woordenboek beland. "Ze hebben tientallen woorden aan onze woordenschat toegevoegd", zegt Den Boon. "Met 'regelneef' en 'doemdenken' heeft het duo woorden uitgevonden voor iets waar in het Nederlands nog geen woord voor was. Die woorden hebben zich inmiddels losgezongen van hun oorsprong. Ze gaan nog decennialang mee, misschien wel eeuwenlang."
Dat vindt hij heel bijzonder. "Echt heel knap. Jiskefet heeft het ook wel een beetje gedaan, maar Van Kooten en De Bie zijn kampioenen op het gebied van taalcreaties."
Dat er in het woordenboek zoveel terug te zien is van het duo, vindt mediahistoricus Huub Wijfjes terecht. "Hun uitdrukkingen zijn tijdloos. Ze hadden zo'n feilloos gevoel voor menselijk gedrag."
'Ongekend'
Het werk van het duo is volgens Wijfjes van onschatbare waarde. "Ze hadden ongelooflijke kwaliteiten. Van Kooten en De Bie hebben van onbevangen satire de norm gemaakt. Wat zij deden was in die tijd helemaal nieuw."
Ook in de huidige satire ziet hij hun invloed nog terug. "Het duo Fred en Ria van Draadstaal bijvoorbeeld, dat is bijna een kopie van Van Kooten en De Bie. Dat vind ik echt ongekend."
