Eerder deze week riep de WHO burgers op om met ideeën te komen voor een nieuwe benaming voor de apenpokken. De huidige naam is volgens de organisatie onjuist en onnodig stigmatiserend. Ook stichting AAP ondervindt problemen door de naam. Toch gebruiken we nog steeds zonder bezwaar namen als vogelgriep en varkenspest. Wat maakt dat een virusbenaming niet door de beugel kan? En hoe moet het dan wel?
In een Braziliaans natuurreservaat werden onlangs zeker tien apen vergiftigd en bekogeld met stenen. Vermoedelijk was angst voor het virus onder de lokale bevolking de aanleiding voor de aanvallen. En dat terwijl het virus eigenlijk helemaal niet door apen, maar voornamelijk door knaagdieren wordt verspreid.
"Ik heb niet eerder gezien dat een dier zo de schuld krijgt van een virusuitbraak", vertelt immunoloog Ger Rijkers. "Aan het begin van de coronapandemie zagen we wel dat vleermuizen de schuld kregen, maar die ziekte was niet eens vernoemd naar vleermuizen."
Rijkers denkt dat een naamswijziging in dit geval op zijn plaats is. "Het virus is dan wel voor het eerst bij een aap gevonden, maar deze aap zal het vermoedelijk ook maar van een knaagdier hebben gekregen. De huidige uitbraak is van mens op mens. Daar komt geen dier aan te pas."
"In andere gevallen is het ook logisch dat een dier wel voorkomt in de naam, zoals de varkenspest en de vogelgriep", vervolgt Rijkers. "Als het hierover gaat, dan weet iedereen ook meteen wat er aan de hand is. Het zijn virussen die alleen onder deze dieren rondgaan."
Knaagdierpokken?
Om het virus dan maar de knaagdierpokken te noemen is volgens Rijkers toch ook niet de oplossing. "Hoe zit het dan met alle kinderen die hamsters en cavia's als huisdier hebben? Straks worden ze daar onterecht angstig voor. Bovendien gaat het virus dus niet alleen rond onder knaagdieren, maar ook onder andere diersoorten en mensen."
Ook Stichting AAP is blij dat er nu nagedacht wordt over een nieuwe naam voor het virus. "Wij hebben nu moeite met het vervoeren van apen naar het buitenland omdat ook daar de dieren geassocieerd worden met de overdracht van apenpokken. Er is dus zeker wel sprake van beeldvorming."
"Destijds met de Mexicaanse griep was er ook veel discriminatie richting Midden-Amerikanen, en doordat corona in China is begonnen, hebben ook Aziaten lang problemen gehad", vertelt een woordvoerder aan EditieNL. "Eenzelfde scenario kan nu met het apenpokkenvirus starten: er worden al apen ten onrechte gedood omdat mensen bang zijn dat ze daardoor ziek gemaakt worden."
Ook dierenwelzijnorganisatie World Animal Protection juicht een naamswijziging toe. "De naamgeving van virussen ligt heel gevoelig. Als de naam aanleiding geeft voor mensen om bang te worden en verschrikkelijke dingen te doen, dan is een nieuwe naam zeker welkom."
Nieuwe naam
Wat de nieuwe benaming voor het virus zou moeten worden, is nog niet zo eenvoudig. Volgens Rijkers is het belangrijk dat een nieuwe benaming tegelijkertijd neutraal, houdbaar en niet te ingewikkeld is. Zo zou een geografische benaming als 'West-Afrikaans pokkenvirus' bijvoorbeeld vermeden moeten worden omdat dit wederom stigmatiserend is, terwijl een wetenschappelijke naam als 'hMPXV A.1' weer veel te complex is voor het grote publiek.
Zelf pleit Rijkers voor de naam 'orthopox-22', oftewel de orthopokken. "Het is logisch om pokken wel in de naam te houden, omdat dat de ziekte is die je krijgt. Al deze pokkenvirussen zitten in de familie orthopox virussen. Ortho betekent rechthoekig en deze virussen hebben een rechthoekige vorm, een soort baksteenvorm."
Rijkers denkt dat een nieuwe naam de oude stigmatiserende naam snel zal doen vergeten. "Misschien herinner je je nog wel de Engelse, Indiase en Zuid-Afrikaanse corona-varianten. Die zijn vervangen door letters uit het Griekse Alfabet. Nu heeft niemand het meer over de Zuid-Afrikaanse variant, maar over omikron."
