Defensie gaat vervroegd alle F-35's controleren vanwege mogelijke problemen met de schietstoelen. Dat het fijn is als dit systeem het doet, weet kolonel Peter Tankink als geen ander. In 1999 was hij de enige Nederlandse straaljagerpiloot na de Tweede Wereldoorlog die een vijandig vliegtuig neerhaalde. De getroffen piloot wist het dankzij een goedwerkende schietstoel te overleven.
Tankink deed dit destijds nog in een F-16, hoewel de werking van de schietstoel hetzelfde is in de F-35. Zelf heeft Tankink de werking van zijn schietstoel gelukkig nog nooit hoeven testen, want wanneer een schietstoel gebruikt wordt, is dit altijd voor het 'echie'. "Een schietstoel trainen door hem af te laten gaan, dat kan niet. Dat is een te zware belasting voor het lichaam."
Toch is het van essentieel belang dat de schietstoel betrouwbaar is, zegt Tankink. "In een noodsituatie moet hij je leven kunnen redden. Er zit maar één motor in een F-16. Als die uitvalt kun je niet meer landen en dan valt hij echt als een baksteen uit de lucht, dan val je echt te pletter. Zo'n schietstoel kan dan je leven redden."
Wat daarom wel mogelijk is, is het trainen van het beslismoment waarop de stoel afgeschoten wordt, legt Tankink uit. "Dat moet op de juiste hoogte zijn en op het moment dat er echt geen andere oplossingen meer zijn."
"Vrijwel alle straaljagers zijn uitgerust met een schietstoel en het is eigenlijk een heel oud systeem", legt luchtvaartdeskundige Joris Melkert uit. "Het moet ook echt gezien worden als laatste redmiddel. Zo'n schietstoel heeft zo'n immense impact op je lichaam twee keer gebruiken van de schietstoel in sommige gevallen al zo schadelijk is, dat je niet meer kunt functioneren als straaljagerpiloot."
Zo werkt de schietstoel:
Hoewel het systeem van de schietstoel dus al ontzettend oud is, komt er toch veel bij kijken, vertelt Melkert. Zo moet eerst de cockpit losgekoppeld worden van het vliegtuig door middel van explosieven. Vervolgens worden de benen van de piloot naar achter getrokken zodat ze niet vast blijven zitten in het vliegtuig. Dan wordt ook de houding van de piloot zelf nog aangepast, en uiteindelijk wordt dan de schietstoel zelf uit het vliegtuig geschoten met een explosief. Tot slot zorgt de parachute er voor dat de piloot weer veilig op de grond terechtkomt.
Dat een functionerende schietstoel geen overbodige luxe is, blijkt ook uit het Nederlandse oorlogsverleden. Er zijn in totaal 36 Nederlandse F-16's gesneuveld. In 28 van deze gevallen is gebruik gemaakt van de schietstoel. Daarom voert defensie nu dus kwaliteitschecks uit bij alle F-35's"
Kwaliteitschecks
"Er waren kwalitatief andere verwachtingen van bepaalde onderdelen, daarom moet het ontstekingsmechanisme getest worden", vertelt Tankink. "Omdat het belangrijk is dat het snel gebeurt hebben wij deze checks 90 dagen naar voren gehaald. De Amerikanen hebben ervoor gekozen alles direct te doen, maar Nederland heeft het gevoel dat het veilig genoeg is."
