Afgelopen week werden in de Waddenzee vier pasgeboren ruwe haaien gevonden. Door horrorverhalen uit het buitenland lopen bij veel mensen al snel de rillingen over het lijf bij dergelijke berichten. Zo werden er eerder deze maand voor de kust van Egypte twee toeristen doodgebeten. Ook werd er vorige week een Spaans strand gesloten omdat er een haai was gezien. Moeten we in ons land ook bang zijn voor haaien? "De haai volgt het voer."
De ruwe haai kan tot twee meter lang worden. Hoewel dat indrukwekkend klinkt, is de haai niet gevaarlijk voor mensen. Hij eet namelijk alleen kleine vissen. Ook andere haaien die in Nederland voorkomen, voeden zich voornamelijk met visjes en krabben. Hoewel het wel uniek is dat de ruwe haai zich voortplant in de Nederlandse zee, zal het dus niet tot onveilige situaties op de stranden leiden.
"Het is eigenlijk absoluut niet terecht dat we zo bang zijn voor haaien", zegt Madelon van der Maas, hoofd dierenverzorging bij Neeltje Jans. "Ze zijn helemaal niet agressief. Als ze aanvallen zijn dat vaak foutjes want we zitten absoluut niet in hun dieet."
"Haaien zien vaak slecht overdag en het kan zijn dat ze daardoor proefbeten doen", gaat Van der Maas verder. "Ze zien dan een zwemmer die lijkt op een schildpad of zeeleeuw en dan kunnen ze happen. Die beten kunnen wel gevaarlijk voor ons zijn omdat ze erg groot zijn."
In gebieden waar veel haaien zitten, is het volgens Van der Maas daarom vooral belangrijk om goed op te letten. "Begin niet met spetteren of weg zwemmen. Het zijn en blijven roofdieren, dus daardoor kunnen ze worden getriggerd. Blijf dus rustig en blijf weg."
Toch hoeven we ons ook hier voorlopig niet al te druk over te maken in Nederland volgens Sander Griepsma, van Sea Life in Scheveningen. De grote, gevaarlijkere haaien zoals de witte haai, de tijgerhaai en de stierhaai komen namelijk vooral voor in warmere wateren.
Noordzee
Wel ziet Griepsma dat het zeeleven de laatste jaren verandert door de temperatuurstijgingen. "De Waddenzee en Noordzee zijn vrij vruchtbare zeeën. De afgelopen 50 jaar zie je dat de witte haai, steeds hoger in Europa voorkomt en steeds hoger richting de Noordzee wordt gezien."
Hierdoor is het niet uitgesloten dat de witte haai ooit ook in de Noordzee terecht komt. "Het zeeleven is minder strikt dan het landleven. De witte haai gaat de hele wereld over en die volgen in principe het voer. Als ze merken dat er genoeg zeehonden te eten zijn, dan is het een reële optie."
Voorlopig is dit volgens Griepsma echter nog niet aan de orde. "Nee we hebben het dan echt over jaren en voordat ze hier settelen misschien wel over tientallen of honderden jaren. Het is iets waarover onze kinderen en kleinkinderen zich misschien zorgen gaan maken."
Maar ook dan hoeven we volgens Griepsma nog steeds niet al te bang te zijn voor de haaien. "De meeste aanvallen van haaien zijn enkele beten. Ze happen nooit door en eten nooit mensen op, maar spugen ze meteen weer uit."
Wel zijn de gevaarlijke haaien zo groot dat één à twee happen al fataal kan zijn. "Ze pakken dan zo een slagader mee. Dan is het snel afgelopen."
Egypte
Toch zegt Van der Maas dat het in dit soort gevallen vooral om vergissingen gaat, en de haaien in de meeste gevallen mensen zullen vermijden. "De aanvallen in Egypte waren bijvoorbeeld in de buurt van een vishandel. Het zou kunnen dat daar gevoerd werd of iets in het water lag. Daar moet je uit de buurt blijven."
Het lijkt er dus op dat de haai vooral kampt met een imagoprobleem. Hiervoor zijn volgens Van der Maas vooral films zoals Jaws verantwoordelijk. En dat is enorm zonde volgens haar. "Haaien zijn erg belangrijk voor het ecosysteem. Het zou mooi zijn als er een film komt met een vriendelijke haai in de hoofdrol."
