Huulbessem, deerntje en daldeejen: het zijn typisch Achterhoekse woorden die niet verloren mogen gaan. Dat vindt de organisatie van de Zwarte Cross, die daarom op het festival – de grote trots van de streek – lessen Achterhoeks aanbiedt. Deze maken deel uit van een breder lesprogramma dat het dialect moet stimuleren.
Met het initiatief voert de Zwarte Cross een strijd tegen de zogenoemde 'McDonaldisering' van de wereld. "Eenheidsworst in expressie is er al in overvloed. Iedereen hetzelfde Instagram-gezicht, wereldwijd identieke winkel- en horecaconcepten en marketing zonder authenticiteit; daar probeert de Zwarte Cross ver van weg te blijven", aldus de organisatie.
Cursus
Daarom gaat het festival lessen aanbieden. Een van de mensen die erbij zal zijn is Martijn Wieling, bijzonder hoogleraar Nedersaksische taal aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). "Ik ga presentaties geven over hoe talen langzaam kunnen verdwijnen", vertelt hij aan EditieNL.
Hij vindt het belangrijk om hier aandacht voor te hebben. "Voor een aantal mensen, vooral ouder dan vijftig, is het Achterhoeks hun moedertaal. Daarin kunnen zij zich het beste uitdrukken. Nederlands is voor hen de tweede taal. Ik denk dat het heel erg belangrijk is de taal voor deze mensen door te geven."
Lesprogramma
De lessen op het festival maken deel uit van een breder lesprogramma met als doel om de streektalen in het algemeen en de Achterhoekse taal in het bijzonder levend te houden en te ontwikkelen. Dit is een initiatief van Zwarte Cross, de RUG, Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers en de Nationale Wetenschapsagenda. Het pakket bestaat uit leskaarten, een voorleesboek en een app. Het is de bedoeling dat het lespakket door basisscholen gebruikt gaat worden.
Een streektaal maakt onderdeel uit van je eigen identiteit, vertelt Wieling. "Net als de eigen streekcultuur. Mensen mogen er trots op zijn."
Daarnaast is het cognitief bevorderlijk om meer talen te spreken. "Het is van belang dat mensen zich daarvan bewust zijn. Op dit moment is er te weinig aandacht voor. De regering doet er eigenlijk niets aan en laat het vooral over aan de provincies, maar je kunt je voorstellen dat dat omslachtig is en niet altijd werkt."
Kun jij Achterhoeks?
- Huulbessem: stofzuiger
- Deerntje: meisje
- Heit: warm
- Daldeejen: feesten
