Denk je aan gas, dan kun je je waarschijnlijk precies inbeelden hoe dat ruikt. Dat is wel anders bij waterstof, want dat is geurloos. Nóg wel, althans. Netbeheerders Stedin en GRDF (operatief in Frankrijk) onderzoeken nu welke geur zij eraan kunnen toevoegen, zodat waterstof te herkennen is. Hoe moet zo'n gas gaan ruiken?
Waterstof wordt nog niet enorm veel gebruikt. Het gas wordt ingezet als grondstof voor chemische stoffen zoals ammoniak, waarvan dan weer kunstmest wordt gemaakt. Ook is het te gebruiken als brandstof in waterstofauto's, maar dat gebeurt nog op kleine schaal.
Toekomst
Maar voor de toekomst zijn er grote plannen met het gas. Vandaag maakte Shell bekend een fabriek voor de productie van waterstof neer te zetten op de Rotterdamse Maasvlakte, die volledig moet gaan draaien op windenergie. In de toekomst kan waterstof een rol spelen bij duurzame verwarming van huizen, als alternatief voor aardgas. In 2025 wil elektriciteit- en gasnetbeheerder Stedin het eerste dorp in Nederland ombouwen van aardgas naar waterstof.
Om die reden wil Stedin dat het hoog ontvlambare gas een geur krijgt. "Als er lekken zijn en je hebt het niet in de gaten, kan dat heel gevaarlijk zijn", vertelt Tessa Hillen, energietransitie-analist bij Stedin, aan EditieNL.
Eisen
Om dezelfde reden wordt er geur toegevoegd aan aardgas, het gas waar we mee koken. "Die geur is tientallen jaar geleden gekozen. Het ruikt uniek, en dat is precies wat je wilt. De geur moet niet te verwarren zijn met iets anders", legt Hillen uit.
Daarnaast moet het 'gevaarlijk' ruiken. "Een bloemetjesgeur is niet handig, dat alarmeert mensen niet." Bovendien moet het ruikbaar zijn in kleine concentraties. "Zodat bij de eerste signalen van een lek al duidelijk is dat het mis is, en zodat je leiding niet vol zit met geurstof.”
Verder mag de geur de waterstofbrandstofcel en leidingen niet aantasten. Daarnaast moet hij stabiel zijn en dus niet veranderen als hij in aanraking komt met materialen als kunststof, staal of koper. "Ook wil je dat de geur goed mengt", aldus Hillen.
Drie opties
Onlangs zijn drie geurenopties aan ruim 600 collega's voorgelegd. "Een daarvan was heel moeilijk in woorden te omschrijven. Dat wil je, want dat betekent dat de geur uniek is."
Uit vervolgonderzoek moet blijken of de nieuwe geur geschikt is om toe te passen, bijvoorbeeld bij het project in 2025. “Wij bepalen niet de landelijke standaard, maar voor de herkenbaarheid is het wel handig als gas overal in het land dezelfde geur heeft.”
Geurloze gassen
Waterstof is lang niet het enige geurloze gas. Ook propaangas, dat bijvoorbeeld in campinggasflessen zit, heeft geen geur. Dat geldt ook voor butaangas, dat in aanstekers zit. En natuurlijk koolmonoxide, dat door zijn reukloosheid en giftigheid bekend staat als de sluipmoordenaar. Dat komt vrij bij onvolledige verbranding van bijvoorbeeld hout of gas.
Niet gassen zijn geurloos, weet chemicus Bas de Bruin van de Universiteit van Amsterdam. "Een bekend voorbeeld is het giftige blauwzuurgas. Dat ruikt heel lekker, naar amandeltjes."
Zwavelverbinding
De geurstof die wordt toegevoegd aan aardgas is een odorant met de naam tetrahydrothiofeen. "Daar zit een zwavelverbinding in", vertelt De Bruin aan EditieNL. Eigenlijk is het dus niet gas dat je ruikt, maar tetrahydrothiofeen. Het heeft een specifieke geur."
Die geur wordt ook toegevoegd aan butaangas, propaangas en LPG. "Dat gebeurt pas op het laatste moment toegevoegd, vlak voordat het naar de klant gaat. En in heel kleine hoeveelheden."
Koolstofmonoxide
Bij koolmonoxide is dat volgens De Bruin niet nodig. "Dat is geen gas dat je zomaar aan de klanten geeft en dat naar huishoudens gaat. Alleen specialisten werken ermee."
