Deze week begon grijs, stormachtig en somber. Maar hoe zou je de geur ervan omschrijven? Het lijkt misschien een gekke vraag, maar sommige wetenschappers houden zich er druk mee bezig. Eind 2022 verschijnt de eerste geurwoordengids van Nederland.
Voor de NeusWijzer, zoals de geurwoordengids gaat heten, verzamelen onderzoekers geurtalen en -gebruiken. Ook gaan ze op zoek naar woorden om geuren te omschrijven. "Er is een toenemende vraag naar informatie over het ontstaan van geuren. En vooral over het bestaan van woorden om ze te omschrijven", vertelt geurkenner Frank Bloem aan EditieNL.
'Dit ruikt naar sinaasappel'
Naast 'muf' kennen we in Nederland eigenlijk nauwelijks woorden voor geuren. "Meestal zeg je: dat ruikt náár sinaasappel, dan omschrijf je het eigenlijk. Terwijl we voor smaken wel woorden hebben: iets kan bijvoorbeeld bitter, zoet of zout zijn."
De wetenschappers, taalkundigen en psychologen die aan de NeusWijzer werken, kijken of er behoefte is aan meer woorden zoals muf. "In verschillende delen van Nederland hebben we sessies gehouden om te achterhalen welke woorden mensen gebruiken en welke associaties daarbij horen. Misschien moeten we nieuwe woorden verzinnen, of uit een andere taal lenen."
Specifieke omschrijvingen
Maar zijn nieuwe woorden überhaupt nodig? "Ik vind het ook prima om te zeggen: dat ruikt naar banaan", zegt de geurkenner. "Maar het is wel handig om betere woorden te hebben als je heel specifieke dingen wil beschrijven."
Hoeveel woorden we hebben voor geuren verschilt per cultuur, vertelt wetenschapsjournalist Mark Mieras. In Nederland associëren mensen geuren vaak met bepaalde objecten of ervaringen. "We vinden het heel moeilijk om geuren te herkennen. Dat komt doordat alle zintuigen aan elkaar zijn verbonden behalve de reuk."
Des te belangrijker is het om er woorden voor te hebben, zegt Mieras. "Want dan kan je je er pas echt bewust van worden. We ruiken wel het verschil tussen fris of zuur, maar over het algemeen leer je een geur makkelijker onderscheiden als je er een woord voor hebt. Mensen die bijvoorbeeld in een geurlaboratorium werken kunnen dat veel beter omdat zij veel meer woordenkennis hebben."
Geurkenner Frank Bloem beaamt dat. "Als chemicus weet je precies welke moleculen je ruikt, maar een normaal mens weet dat niet. Tussen 'de geur van banaan' en een molecuulnaam zit een groot leeg gebied. Dat kan gevuld worden met termen voor 'normale mensen'."
