De bijbel, maar dan in het Haags: die heeft theoloog en schrijver Margot Berends nu gemaakt. Geen letterlijke vertaling, maar een hervertelling van zo'n veertig bijbelse verhalen. Helpt zo'n 'Haagse bèbel' om mensen aan de officiële bijbel te krijgen?
Vijf jaar geleden maakte Berends een hervertelling van zes bijbelverhalen voor het maandblad Kerk in Den Haag, waar ze redacteur voor was. Zelf komt ze uit Den Haag, maar ze beheerst het dialect niet. Toch heeft ze het gedaan. "Want ik ben een talig iemand", zegt Berends. Vervolgens kreeg ze veel de vraag om ermee door te gaan. En zo geschiedde. "Ook omdat het leuk is. Veel mensen beginnen hierdoor te glimlachen, in deze tijd is dat wel wat waard."
Ze sloot zich een week op in een huisje met uitzicht op groen en schapen. "Door Haags krijg je heel veel herrie in je hoofd. Ik wilde tegenwicht tegen al die schreeuwerigheid." Van de eerste zes teksten, vijf jaar geleden, kreeg ze al de neiging om met dingen te gooien. Na een week was het boek af. De schrijfster liet het lezen door Sjaak Bral, iemand die Haags als geen ander beheerst, om te kijken of het klopte.
Positieve reacties
De reacties onder mediaverhalen zijn voorlopig positief, maar of de Hagenezen zelf de bijbel al hebben gelezen is nog de vraag. "Vijf jaar geleden las Bert van Leeuwen van de EO de zes verhalen van toen wel voor aan een Hagenese vrachtwagenchauffeur. Die zei: als de bijbel zo is, ga ik 'm wel lezen", zegt Berends. "Dat gaf mij toen de doorslag. Misschien kan ik iemand die de gewone bijbel niet wil kopen zo wel bereiken."
Passage uit de Haagse Bèbel
Dit is een passage uit Nehemia 5:1-13, waarbij landvoogd Nehemia zijn verontwaardiging over onder andere de hoge rente voor de armen uitspreekt. Kom je eruit als je geen Haags spreekt?
‘Kappe met ùitmelleke! As jullie gein respek taune voâh God, gaan we met ze alle naah de gallemieze! Teruggeive alles, poen en toeslage en de heile pokkezaui! En andâhs schop ik jullie darreme omhaug en vreit jullie hagt op!’ Hè rieptâh de priestâh van de Parrekstraatkerrek bè en toen zède alle grèze auvâhhètsdùive metein: ‘We hebbe spèt!’ En de arremezorregmeneâh zè: ‘En gâh un beitsje, andâhs drève jullie in nau tèm daud in de grach bè de Bieâhkade!’
Wel is het belangrijk om te benoemen dat dit geen vertaling van de bijbel is, maar slechts een hervertelling. "Je hoeft het niet als geloofsboek te zien, het kan ook als cultuurboek dienen waar je iets aan kunt hebben." Berends heeft ook gezocht naar teksten waar een soort boodschap uit komt. Denk aan een verhaal waar de toeslagenaffaire in zit. "En verhalen over liefde, hoe je met vreemdelingen omgaat en armenzorg."
Doelgroepenbijbel
Bijbelverhalen in een Haags jasje van nu dus, maar helpt zo'n versie nou om meer mensen aan de echte, geautoriseerde bijbel te krijgen? Cultuurtheoloog Frank Bosman denkt van niet. "Je hebt een familiebijbel, een groene bijbel, noem maar op", zegt hij. "Dit hoort in een veel breder idee van een doelgroepenbijbel."
Deze variant staat daar natuurlijk wat verder van af, want het gaat om een hervertelling en niet om een letterlijke vertaling. "Het is leuk voor mensen die tot de Haagse doelgroep behoren, maar ik denk niet dat meer mensen hierdoor de bijbel gaan lezen. Wat ik er ook leuk aan vind is dat er een bijbel is voor alle tongen, talen en naties."
Boodschap uithalen
Hoewel de Haagse bijbel dus niet kan worden gezien als geautoriseerd geloofsboek, kun je er toch een boodschap uit halen, denkt de cultuurtheoloog. "Het zijn toch hervertellingen. Het laat alleen maar zien hoe dominant en relevant die christelijke verhalen nog zijn. Ook in films, boeken en computerspelletjes."
Wat wel kan helpen om de bijbel aan de man te brengen is het actualiseren van de verhalen. Want die zijn eigenlijk tijdloos. "Je vertaalt ze dan naar de moderne toestand. Dat kan ontzettend goed werken om de relevantie van de bijbel te laten zien of om die bijbel met nieuwe ogen te zien", zegt hij. "Aan de andere kant maak je het wat kwetsbaar. Als je dan weer vijf of tien jaar wacht, snapt niemand die verhalen meer."
