Bingoën tegen zwerfafval: 'Je ruimt op, maar voorkomt het niet'

Het idee is ontstaan omdat horeca- en recreatieondernemers – die ook gastheer van het Oosterscheldelandschap zijn – zich ergerden aan het afval dat er rondzwerft. Daarop ontwikkelde Milieu Educatie Centrum De Bevelanden tassen waar de zwerfafvalbingo en een grijper inzitten. Zo kunnen de gastheren met hun gasten aan de slag om een schonere omgeving te creëren. 

Volgens een woordvoerder van de Provincie Zeeland is dit een leuke en laagdrempelige manier om de omgeving schoon te houden. "Het is ook leuk voor kinderen. We creëren zo bewustwording voor zowel inwoners als bezoekers van Zeeland." Daarnaast zou het leerzaam zijn, want op de bingokaart staan ook termen als 'roggenei' en 'haaienei'. 

Voorkomt niet

Maar of het ook echt werkt om zwerfafval tegen te gaan? "Je focust vooral op het opruimen, je voorkomt het niet", zegt Sabine Jansen, gedragspsycholoog op het gebied van afvaldumping. "Maar mensen hebben op die manier misschien wel door dat afval niet op straat hoort en dat ze zelf schoner moeten worden." 

Bovendien kan opruimen op deze manier leuker worden gemaakt. "Vooral voor kinderen is zo'n bingokaart wel leuk", zegt Jansen. Al zit er wel een potentieel gevaar aan. "Ga je dan ook heel selectief opruimen? Zo van: het mondkapje heb ik, de rest laat ik liggen." 

'Mensen zijn gemaksdieren'

Het is in dit geval dus een kwestie van genezen in plaats van voorkomen. Maar hoe ga je zwerfafval dan überhaupt tegen? "Gemak is een belangrijk motief. Mensen zijn gemaksdieren", zegt Jansen. "Soms vergeten ze het ook. Je moet zorgen voor voldoende afvalbakken. En anders moet er de mogelijkheid zijn om afval makkelijk mee te nemen."

Maar dan moet de bereidheid aan de kant van de mensen er natuurlijk ook zijn. "Je hebt natuurlijk mensen die demonstratief blikjes in de rivier gooien, maar er zijn ook mensen die hun zwerfafval gewoon vergeten. Die zitten op het strand, gaan even gauw plassen en vergeten hun spullen weg te gooien", zegt Jansen. 

Norm verandert

Daarom is het belangrijk dat de basis op orde is, dus met voldoende afvalbakken die op tijd geleegd worden. "Als ze vol zitten of als de basis niet op orde is, ontstaat er een beetje weerstand bij mensen. Dan zetten ze het er soms naast. En dat afval waait weer weg", zegt de gedragspsycholoog. "Dat gaat onbewust. Dat de omgeving vervuild is, wordt dan de norm."