Na maandenlang formeren is het nog steeds niet gelukt om een meerderheidscoalitie te vormen in de Tweede Kamer. Informateur Mariëtte Hamer ziet een minderheidskabinet als laatste optie in het vormen van een nieuw kabinet. Dat schreef zij in het eindrapport dat ze donderdag presenteerde aan de Tweede Kamer. Kleine partijen zien een minderheidskabinet daarentegen júíst zitten.
Als er nu een minderheidscoalitie gevormd zal worden, zal dit betekenen dat VVD, D66 en CDA gaan samenwerken. Samen hebben zij 73 zetels, maar om een meerderheid te krijgen zijn er minstens 76 nodig. Bij ieder besluit moeten de partijen dan steun krijgen van minstens één oppositiepartij. Dit moet een partij zijn die tenminste drie zetels heeft, bijvoorbeeld JA21, SP of Volt.
Wat is een minderheidskabinet?
Een minderheidskabinet is een kabinet dat niet op een vaste parlementaire meerderheid steunt. Dit kwam voor het laatst voor bij kabinet Rutte I. Dat was het eerste minderheidskabinet sinds de Tweede Wereldoorlog.
Aan zo'n minderheidskabinet zitten nadelen, weet politicoloog Tom Louwerse. Zo moet een coalitie per onderwerp kijken van wie ze steun kunnen krijgen. "In dat opzicht is de politiek iets gecompliceerd. Als er per onderwerp gekeken moet worden, dan is het kabinet over het algemeen wat minder stabiel. Je ziet dan vaak dat kabinetten eerder tot een einde komen", vertelt hij aan EditieNL.
Maar er zijn ook voordelen. "In een minderheidskabinet kan je een heldere, duidelijke kern creëren als coalitie. Als je namelijk wel een meerderheidskabinet vormt in een behoorlijk complexe situatie, dan zitten er behoorlijk wat verschillen tussen de regerende partijen." Bij een minderheidskabinet zijn partijen transparanter over waar ze voor staan. "Dat kan dus transparantere politiek opleveren."
Dualisme
Een ander voordeel is dat een minderheidskabinet het dualisme kan versterken, ofwel de scheiding tussen de regering en de Tweede Kamer. "Dat komt omdat vooraf niet duidelijk is wat de uitkomst is van een debat. Dat betekent dat de regering meer invloed krijgt, en dat de regering zwaarder gaat wegen ten opzichte van de Tweede Kamer", legt Louwerse uit.
In het geval van een meerderheidskabinet hebben regeringspartijen zich verbonden met een regeerakkoord. "En dat beperkt de bewegingsmogelijkheden van individuele Kamerleden. Bij een minderheidskabinet heb je dat minder."
Kleine partijen
Ook voor kleinere partijen kan een minderheidskabinet voordelig zijn. "Als je als partij nodig bent om een meerderheid te creëren, dan sta je in een sterkere positie. Als partij van drie zetels kun je al het verschil maken."
Deze kleine partijen zien een minderheidskabinet dus wel zitten. "Wij zien meer heil in een minderheidskabinet dan in een links kabinet, want dan kunnen we aan ons trekken komen", vertelt lijsttrekker Joost Eerdmans van JA21 aan EditieNL. "Voor ons betekent het dat we best zaken kunnen doen. Het is aantrekkelijk, want je hoeft niet op alle punten akkoord te geven."
Caroline van der Plas van BoerBurgerBeweging ziet ook de voordelen van een minderheidskabinet. "Voor de zomer heb ik al eens gezegd: je hoeft geen meerderheidskabinet te hebben, je kunt ook prima regeren met een minderheidskabinet. Dan moet een coalitie iets harder aan de bak om steun te vinden", vertelt ze aan EditieNL.
Ook zal een minderheidscoalitie recht doen aan de verkiezingsuitslag. "Je hebt heel veel partijen met weinig zetels, en we vertegenwoordigen veel soorten mensen in de Tweede Kamer." Deze stemmen zullen volgens Van Der Plas meer gehoord kunnen worden in een minderheidscoalitie.
