Kunnen operaties duurzamer? 'Te veel wegwerpmateriaal'

Kunstenaar Maria heeft in 2019 haar linkerborst laten amputeren vanwege borstkanker. "Ik stond versteld van de hoeveelheid materiaal die meteen wordt weggegooid. Bijvoorbeeld het medicijnbekertje en het schaartje waarmee mijn verband werd doorgeknipt. Ook wisselden de verpleegkundigen ontzettend vaak van handschoenen." 

Afval mee naar huis

Afgelopen november ging ze opnieuw onder het mes: dit keer werd er van haar buikvet een nieuwe borst gemaakt. Maria had een opmerkelijk verzoek aan haar artsen: ze wilde graag het afval van haar operatie mee naar huis te nemen, zo vertelde ze eerder deze week aan RTL Nieuws. De tien uur durende operatie leverde zes volle vuilniszakken op. 

Thuis heeft ze al het materiaal uitgestald en er een video van gemaakt als kunstproject. Haar doel: aandacht vragen voor het afvalprobleem in ziekenhuizen. Ze hoopt mensen aan het denken te zetten. "Dat doe je allereerst door mensen ermee te confronteren. Daarom laat ik nu letterlijk zien: dit is al het afval na één operatie."

Vervuiling

De zorg is verantwoordelijk voor 8 procent van de landelijke CO2-uitstoot, weet anesthesioloog Niek Sperna Weiland van het Amsterdam UMC. "Dat komt door het operatieafval dat niet wordt hergebruikt, de hoeveelheid energie die wordt verbruikt door luchtverversingssystemen en narcosegassen die in de buitenlucht terechtkomen. Dat heeft allerlei gezondheidseffecten."

Verbetering

Het Amsterdam UMC is samen met het LUMC, UMC Utrecht en Radboudumc bezig met het oprichten van het Landelijk Netwerk Groene OK om operatiekamers te verduurzamen. "Tijdens een operatie wordt veel materiaal gebruikt: van plastic handschoenen, scalpels, beademingsmaskers, steriele jassen tot aan infuuszakken en slangen. Er zijn wel materialen die ontsmet en hergebruikt worden, maar het merendeel wordt na één keer weggegooid."

Zonde, vindt Sperna Weiland, want een groot deel zou kunnen worden gerecycled. "Vanwege besmettingsgevaar hebben recyclebedrijven geen interesse om van ziekenhuismateriaal iets herbruikbaars te maken. Maar dat is geen excuus om alles zomaar weg te gooien."

Andere materialen

Ook kunnen sommige apparaten vervangen worden door andere varianten die ontsmet kunnen worden. "Bijvoorbeeld het blad van een laryngoscoop, een apparaat van roestvrij staal dat de tong naar achteren duwt zodat buisje in luchtpijp kan worden geplaatst. De wegwerpvariant daarvan kun je inwisselen voor een herbruikbare variant."

In het Amsterdam UMC wordt verpakkingsplastic tegenwoordig gerecycled. "En de isolatiejassen die personeel aanheeft zijn nu wasbaar in plaats van wegwerp. Maar er valt nog veel te winnen op dit gebied. Aan de TU Delft wordt nu onderzocht op welke manier waardevolle onderdelen eenvoudig uit operatie-instrumenten kunnen worden gehaald, zodat die gerecycled kunnen worden."