Het is via speciale apps heel makkelijk geworden om filmpjes te manipuleren. Zo kun je het net laten lijken of een persoon iets doet of zegt wat helemaal niet klopt. Deskundigen noemen deze 'deepfake'-filmpjes zorgwekkend, want hoe maak je nog onderscheid tussen echt en nep?
Het manipuleren van video's wordt steeds makkelijker. Waar het voorheen een ingewikkeld proces was, zijn er inmiddels apps waarmee je in een handomdraai een 'deepfake', zoals zulke video's genoemd worden, in elkaar zet.
Net echt
Dat het gaat om een nepfilmpje is vaak niet duidelijk, weet onderzoeker Tom Dobber van de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft onderzoek gedaan naar de impact van deepfakes.
"Allereerst zijn we erachter gekomen dat mensen er volledig intrappen. We hebben 140 mensen een nepfilmpje van voormalig CDA-leider Buma laten zien. Daarin maakt hij een luchtig grapje over het katholieke geloof. Slechts acht mensen doorzagen dat het gemanipuleerd was", zegt hij tegen EditieNL.
Techniek steeds beter
Dat vond hij wel even schrikken. "Zeker met de gedachte dat technologie van deepfake in korte tijd steeds beter wordt. De techniek is nu al veel realistischer dan twee jaar geleden, toen we het filmpje maakten."
Dobber heeft ook de effecten van de deepfake-video's onderzocht. "Daaruit bleek dat een groot gedeelte van de mensen in de steekproef negatiever ging denken over Buma als persoon. Het viel mee hoeveel negatiever, maar dat komt ook doordat het een luchtig grapje was. Als je hem iets schokkends laat zeggen, wordt dat effect versterkt."
Mediarevolutie
Trendwatcher en analist Sander Duivenstein denkt dat dit nog maar het begin is. "We staan aan de vooravond van een nieuwe mediarevolutie. Na sociale media zien we nu de opkomst van zogeheten synthetische media. Dat zijn media die met behulp van kunstmatige intelligentie gemaakt zijn", zegt hij tegen EditieNL.
Met behulp van deze nieuwe tools kun je als leek je eigen Hollywood-achtige producties maken. "Deepfakes zijn hier een eerste voorbeeld van. Iedereen kan ermee experimenteren. Technologie die vorig jaar nog alleen door hardcore nerds gebruikt kon worden, is nu voor iedereen binnen handbereik."
Avatarify
Met een app als Avatarify kan je zelf makkelijk deepfakes maken. "Het ziet er nu nog grappig en nep uit, maar deze technologie neemt een toevlucht. Een paar jaar geleden had je een ingewikkeld softwareprogramma en een speciale camera nodig om dit soort beelden te maken. Nu alleen een app."
Zorgwekkend
Duivenstein vindt het zorgwekkend. "Je kunt je op deze manier voordoen als iemand anders en daarmee beïnvloeden hoe mensen over iemand denken. Dat kan gevaarlijk zijn, bijvoorbeeld bij politieke verkiezingen. De werkelijkheid wordt gemanipuleerd."
Hij vindt dan ook dat we deze technologie in de gaten moeten houden. "Misschien ziet een deepfake er nu nog primitief uit, maar trek de lijn door richting de nabije toekomst, en dan is fictie niet meer van feit en nep niet meer van echt te onderscheiden. Wat dat betreft gaan we in november, rondom de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten, nog een hoop dingen meemaken."
