Vanavond krijgt iedereen er gratis een hele seconde bij. Eén seconde voor middernacht, om 23:59:59, verspringt de klok niet naar 00:00:00, maar naar 23:59:60. Dat is de schrikkelseconde. Thuis zul je er niets van merken, maar er zijn bedrijfstakken waar ze hun hart vasthouden.
De schrikkelseconde bestaat sinds 1972. Hij werd ingevoerd om de steeds langzamere draaiing van de aarde te compenseren. Die draait niet in exact 24 uur om zijn as, maar een héél klein beetje langzamer.
Dat verschil kunnen we meten dankzij de atoomtijdschaal. Die maakt gebruik van atoomklokken, die veel nauwkeuriger zijn dan de klokken die vroeger werden gebruikt. Bij VSL in Delft, het nationale metrologisch instituut van Nederland, staan vier atoomklokken opgesteld waarmee de officiële tijd voor Nederland wordt bijgehouden.
ZIE OOK: Verdwijnt het tijdsverschil met Engeland?
Erik Dierickx, verbonden aan het instituut, legt uit hoe je zo'n schrikkelseconde moet zien. "Als we niets zouden doen en de twee tijdschalen verder uit elkaar laten lopen, heb je over honderd jaar een minuut verschil." Dat zegt misschien nog niet zoveel, maar als dat maar lang genoeg doorgaat, 'zijn op een gegeven moment nacht en dag omgedraaid'.
Dit wordt de 26ste schrikkelseconde sinds 1972. In het tijdperk waarin de computer nog niet zo belangrijk was, ging het invoegen van zo'n seconde geruisloos voorbij. Tegenwoordig is dat anders. De laatste keer, in 2012, werden grote websites als LinkedIn en Foursquare geplaagd door storingen.
Computers raken in de war van een schrikkelseconde, zegt Dierickx. "Als het tijdstip 23:59:60 is aangebroken, weten sommige systemen niet wat ze ermee aanmoeten. Die kunnen dan stilvallen."
ZIE OOK: Klok vooruit, klok achteruit: waarom doen we onszelf dat aan?
Niet alleen in de computerbranche, maar ook in de financiële wereld maken mensen zich zorgen. De schrikkelseconde kan van belang zijn vanwege de veiligheid van veel financiële transacties. "Computers zouden ontregeld kunnen raken en de transactie verkeerd verzenden", zegt Dierickx. "Als dat op grote schaal misgaat, kan dat veel geld kosten."
Op de beurs is bovendien de 'flitshandel', waarbij transacties plaatsvinden in een fractie van een seconde, steeds belangrijker geworden. De vrees is des te groter doordat het bijna 20 jaar geleden is dat er voor het laatst tijdens een beursdag een schrikkelseconde bij is gekomen.
Ditmaal zijn beurzen in onder meer Azië en Amerika open als bij ons de schrikkelseconde wordt toegevoegd. Daarom heeft de FIA, de internationale organisatie van effectenhandelaren, zijn leden gewaarschuwd. Om op het ergste voorbereid te zijn, moeten ze hun belangrijkste computerdeskundigen paraat houden.
Schaatser Stefan Groothuis: 'Seconde is juist lang'
Schaatser Stefan Groothuis kan als weinig anderen beamen dat een seconde helemáál niet zo kort duurt als wij vaak denken. "Een seconde is juist heel lang", zegt hij.
Groothuis won vorig jaar, bij de Olympische Winterspelen in Sotsji, de gouden medaille op de 1000 meter schaatsen. Zijn voorsprong op de nummer 2, de Canadees Denny Morrison, was niet minder dan vier honderdste van een seconde. "Dat had geen seconde moeten schelen."
In het schaatsen draait het wel vaker om honderdsten van seconden. Groothuis haalt er het voorbeeld bij van Sven Kramer, veelvuldig olympisch, Nederlands, Europees én wereldkampioen. "Die heeft weleens gewonnen met één honderdste seconde voorsprong."
