Mijn vader de gelukszoeker
In mijn erker staat een prachtig portret van mijn vader, Ali Boufadiss. Getooid met een bos donkere krullen kijkt hij met open blik de wereld in. 'Kom maar op', lijkt hij vol bravoure te willen zeggen. Mijn vader straalt hoop en lef uit. Door de foto loopt de stempel 'Consulat du Maroc', die geeft de foto een arty effect. De stempel verraadt ook de herkomst van de foto: het is de paspoortfoto waarmee mijn vader in 1979 naar Nederland kwam.
Ik begrijp daarom wel dat meerdere mensen mij de docuserie Mijn vader de gelukszoeker aanraadden. Voor deze serie reisde presentator Nadia Moussaïd met haar vader Alice van Schiedam naar Fez, in Marokko: de omgekeerde route van haar vaders reis naar Nederland. Die hij maakte in dezelfde periode als mijn vader.
Maar ondanks de lyrische recensies en alle aanbevelingen: ik kon me er niet toe zetten om te kijken. Mijn vader is in november 2021 overleden, en het rauwe verdriet is net een klein beetje naar de achtergrond verdwenen. Veel zin om dat verse korstje open te krabben had ik niet.
Maar zoals dat gaat met korstjes: het jeukt en dus krab je. Ik was klaar met mijn struisvogel-act en besloot aan de eerste aflevering te beginnen. Direct zaten mijn tranen hoog: het verhaal van Nadia Moussaïd en haar vader zou bijna van toepassing kunnen zijn op mijn gezin. Mijn vader reisde – toen hij formeel 18 was, maar waarschijnlijk pas 16 jaar – van een klein dorp in Marokko naar Parijs.
En na een aantal jaren bracht Ali Boufadiss toevallig een bezoek aan Groningen, waar hij mijn moeder ontmoette in een restaurant. Zij had daar een bijbaantje en studeerde Frans. Over het algemeen spreken Marokkanen goed Frans, dus ze raakten aan de praat en the rest is history.
Dat romantische ontmoetingsverhaal vertel ik graag. Maar los daarvan, zijn de eerste jaren van mijn vader in Europa voor mij een mysterie. Toen ik opgroeide, lagen die Franse jaren al twee decennia achter hem. Hij praatte er amper over en foto's heb ik nooit gezien.
Wel weet ik dat die tijd diepe sporen op mijn vader heeft achtergelaten. En na het zien van de documentaire, begreep ik beter waarom; amper volwassen reisden immigranten zoals mijn vader naar Europa. Nog compleet nat achter de oren. Op zoek naar een beter bestaan. Niet alleen voor henzelf, maar ook voor hun gezinnen. Veel te jong werden zij erop uitgestuurd om de kost te verdienen voor hun achtergebleven families.
Op zijn jonge leeftijd droeg mijn vader de financiële verantwoordelijkheid voor zijn ouders en acht broers en zussen. En dat de overgang van een klein dorp in Marokko naar Parijs een enorme shock was, vertelde mijn vader wel. Probeer maar eens een bestaan op te bouwen, terwijl je laaggeschoold bent, geen werk hebt en niemand kent. Veel immigranten waren ook nog illegaal en moesten daardoor continu op hun hoede zijn.
Tijdens een treinreis voelt Alice Moussaïd nog altijd die onrust: de voortdurende angst om ontdekt en uitgezet te worden. En hoewel mijn vader gelukkig niet illegaal was, kreeg hij allesbehalve een warm welkom in Frankrijk. Zijn eerste maanden bracht hij door in speciale barakken voor gastarbeiders. Een onveilige situatie voor een jongen van formeel 18, maar eigenlijk pas 16 jaar.
Pijnlijk genoeg hebben veel immigranten in Frankrijk anno nu nog dezelfde ervaring. Dat levert deprimerende beelden op, zoals van de jonge immigrant Brahim. Net als mijn vader, kwam hij vol dromen en lef naar Europa. Zo vastbesloten om een beter bestaan op te bouwen dat hij de levensgevaarlijke tocht van Algerije naar Europa in een gammel bootje maakte.
Een paar jaar later is hij op z'n zachtst gezegd gedesillusioneerd. Illegaal is hij voor eeuwig, werken mag hij nooit en slapen doet hij noodgedwongen in een tent op straat. Nadia Moussaïd wordt emotioneel tijdens de ontmoeting: Brahim leidt een mensonwaardig bestaan. In de documentaire wordt het treffend omschreven: deze jongens komen met een droom, om vervolgens voor eeuwig als schim te moeten leven.
Immigranten komen in Nederland bijna alleen maar negatief in het nieuws. Vaak worden ze als ballast gezien, terwijl iedereen toch van een beter bestaan droomt? Wij hebben alleen het geluk dat we in Nederland zijn geboren, dus probeer je eens te verplaatsen in de schoenen van jonge immigranten en de uitdagingen waar zij voor staan.
Tijdens het kijken van de documentaire heb ik heel wat traantjes gelaten. De emotionele band tussen vader en dochter Moussaïd spat van het beeld af. En omdat ik met hen mag meereizen, wordt het prille Europese leven van mijn vader opeens zichtbaar. Door het lef van jongens als mijn vader krijgen wij als volgende generaties de kans op een prachtig bestaan. Maar deze zogenaamde gelukszoekers hebben daarvoor een hoge prijs betaald, en het kan geen kwaad om daar wat vaker bij stil te staan.
Mocht ik het toch vergeten, kijk ik even naar het portret in de erkerbank.