Twaalf Polen in één vakantiehuisje, dat is pas krapte
Nog even en er beginnen weer allerlei onterechte zorgen over de economie op te spelen. Zorgen over inflatie, oververhitting en arbeidsmarktkrapte. Je ziet het al een beetje in Amerikaanse commentaren, waar ze qua vaccinaties en overheidsinvesteringen wat vooruit lopen op ons.
Maar dat de inflatie oploopt komt door de heropening van de economie, waardoor we even wat meer consumeren. Het is een tijdelijk verschijnsel. Voor een structureel te hoge inflatie zouden we structureel te hoge loonstijgingen moeten hebben. Zo hoog dat er met die lonen te veel geconsumeerd wordt. Een irreële angst in het Nederland van 2021: de lonen stijgen juist al decennia niet hard genoeg.
En zelfs in de periode dat de lonen lekker stegen – tijdens de wederopbouw – is het gelukt om de inflatie binnen de perken te houden. 'Geleide loonpolitiek' werd dat genoemd: de overheid had veel meer een vinger in de pap. Dat leidde nooit echt tot de gevreesde loon-prijsspiralen waarbij hogere lonen en inflatie elkaar ongeremd versterkten. En als dat toch gebeurde, werd het met prijsafspraken weer tegengehouden. Het laat zien dat in crisistijd veel mogelijk is met tijdelijke noodgrepen.
In het verlengde van denken dat inflatie een probleem is, ligt denken dat arbeidsmarktkrapte een probleem is. Simpel gezegd betekent arbeidsmarktkrapte: vacatures worden niet vervuld. Maar is dat een probleem?
Joe Biden vindt van niet. "We willen bereiken wat economen 'volledige werkgelegenheid' noemen” zei Joe vorige week. "In plaats van dat werkzoekenden met elkaar concurreren om schaarse banen, willen we dat werkgevers met elkaar concurreren om schaarse werkzoekenden."
Ook stelde hij dat in vorige herstelperiodes na crises de arbeidsmarkt 'niet krap genoeg' werd.
Baanbrekend, omdat de mainstreamgedachte is dat arbeidsmarktkrapte slecht is. Mensen die dat vinden, zeggen dan bijvoorbeeld dat in een krappe arbeidsmarkt 'weinig talent beschikbaar is'. Maar wie wil dat er meer mensen solliciteren moet een hoger loon bieden, denk ik dan. Sounds like a you problem. Het lijkt vooral een probleem voor de klager: de werkgever.
In een krappe arbeidsmarkt moeten werkgevers nieuwe werknemers aantrekken met goede startsalarissen. Én ze moeten zittende werknemers behouden, want die zijn minder makkelijk te vervangen. Krapte leidt dus niet alleen tot hogere startsalarissen, maar ook tot promoties. En zowel voor zittende als nieuwe werknemers moet de jaarlijkse cao-loonstijging aantrekkelijk zijn.
Zo kunnen huishoudens er op vooruit gaan, ook gecorrigeerd voor die wat hogere inflatie.
Dat is vooral belangrijk voor de onderkant van de arbeidsmarkt. Die heeft het meeste last van inflatie: hoe lager het loon, hoe groter het gedeelte van het loon dat gebruikt wordt voor consumptie. Biden zei in zijn statement dan ook dat loonsverhogingen 'niet alleen een oplossing zijn voor mismatches op de arbeidsmarkt, maar ook een manier zijn om lage inkomens te helpen om de inflatie voor te blijven'.
De onderkant van de arbeidsmarkt laat zien hoe raar het woord 'krapte' eigenlijk is. De werknemers in de vleesindustrie en distributiecentra, die tijdens corona geen anderhalve meter afstand konden houden van hun collega's. En de arbeidsmigranten van wie de uitzendbaas ook meteen de huisbaas is. Met zijn twaalven in een bungalow gehuisvest.
Het gekke is dat de fysieke krapte - die deze werknemers ervaren in hun vakantiehuisje - afneemt naarmate de arbeidsmarktkrapte toeneemt. Want dan moeten ook hun arbeidsomstandigheden verbeteren.
Arbeidsmarktkrapte is uiteindelijk geen economisch maar een moreel verschijnsel: hoe meer arbeidsmarktkrapte hoe beter.