In het hoge noorden van Zweden zijn zeldzame aardmetalen gevonden. Het is de grootste vondst in Europa tot nu toe. Dat is belangrijk, want zo kunnen we in de toekomst minder afhankelijk worden van China voor grondstoffen die nodig zijn om bijvoorbeeld batterijen voor elektrische auto's te maken.
Neodymium, lanthanum, gadolinium. Het zijn enkele namen van de in totaal 17 zeldzame aardmetalen die er bestaan. En die metalen zijn nu gevonden in Zweden. Het gaat om ruim 1 miljoen ton, aldus het Zweedse staatsmijnbouwbedrijf LKAB.
Accu's voor elektrische auto's
Er zijn genoeg grondstoffen om te gebruiken in de batterijen voor één tot twee miljoen elektrische auto's, zegt Michel Rademakers, grondstoffenexpert het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS).
Naast batterijen kunnen de aardmetalen ook worden gebruikt in onder andere mobiele telefoons, chips en satellieten.
De Europese Commissie wil dat er in de EU meer accu's voor elektrische auto's en meer chips gemaakt gaan worden. Die chips zijn inzet van een internationale machtsstrijd. In onderstaande video leer je daar meer over.
De chips in jouw telefoon zijn de inzet van een internationale machtsstrijd
Vraag groeit snel
Verwacht wordt dat de vraag naar zeldzame aardmetalen fors zal groeien. In 2030 hebben we vijf keer zoveel nodig, zei Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, medio september nog.
Ze zei toen ook dat zeldzame aardmetalen, samen met lithium, spoedig belangrijker zullen zijn dan olie en gas.
Afhankelijk van China
Probleem is dat we nu nog enorm afhankelijk zijn van China. Daar komt immers bijna 100 procent van de zeldzame aardmetalen die we gebruiken vandaan.
En ook de raffinagecapaciteit voor zeldzame aardmetalen, nodig om ervoor te zorgen dat we ze daadwerkelijk kunnen verwerken in allerlei producten, staat vrijwel alleen in China.
De EU wil minder afhankelijk zijn van dat land. China dreigde een paar jaar geleden al dat het de export van zeldzame aardmetalen naar de VS zou stoppen. Met de vondst in Zweden kunnen we in ieder geval minder afhankelijk worden van China.
Maar voorlopig moeten we het nog even met China doen. Pas over 10 tot 15 jaar kunnen de Zweden namelijk beginnen met het delven van de net gevonden zeldzame aardmetalen. Zo moeten er bijvoorbeeld vergunningen worden geregeld om ze op te graven.
Niet meteen winnen
In potentie kan de vondst Zweden heel veel opleveren, aldus Rademakers. Maar er moet ook veel geld worden geïnvesteerd om de zeldzame aardmetalen te kunnen winnen, zegt hij. Dat moet eerst worden terugverdiend.
Er moet nog veel gebeuren om de winning mogelijk te maken, zegt Arjan Dijkstra, Universitair Docent in Aardse Materialen aan de Universiteit Twente. De zeldzame aardmetalen zitten deels in de ijzererts, dat er nu al wordt gedolven. Maar we weten nog niet of het er goed uitgehaald kan worden, zegt hij.
Bevolking gewend aan mijnbouw
In Groenland, dat deel uitmaakt van Denemarken, zijn ook zeldzame aardmetalen gevonden. Maar daar stuit mijnbouw vaak op weerstand van de lokale bevolking en de overheid, zegt Dijkstra. De winning van zeldzame aardmaterialen is vaak vervuilend.
Dat die materialen nu in de buurt van Kiruna zijn gevonden is een voordeel, zegt hij. De bevolking daar is immers gewend aan mijnbouw. Onlangs werd een deel van Kiruna zelfs drie kilometer verplaatst, om de verdere exploratie van ijzererts mogelijk te maken.
Zeldzame aardmetalen niet zeldzaam
In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden zijn zeldzame aardmetalen niet zeldzaam. Dat ze zo wel worden genoemd is omdat ze zelden in pure vorm worden gevonden. Meestal zit het in andere materialen, maar wel in kleine concentraties.
Om de zeldzame aardmetalen daaruit te halen is lastig en het is ook nog eens vervuilend. Daarom is de winning in bijvoorbeeld de VS verschoven naar China, waar de milieunormen minder streng zijn.
Ook in Nederland profiteren we van de vondst. Bij dit bedrijf in Moerwijk staat de telefoon roodgloeiend:
