De messen zijn geslepen over de AOW. Het kabinet wil het minimumloon wel verhogen, maar de AOW-uitkering niet mee laten stijgen. Daarmee breekt de nieuwe regering met traditie, want normaal gesproken gaan die twee gelijk op. Die breuk is tegen het zere been van de ouderen en de oppositie. Wat behelst deze kwestie?
Tijdens het debat over de regeringsverklaring vandaag en morgen zal het ongetwijfeld over de AOW gaan, en dan met name over de hoogte ervan.
Wat is de AOW?
Als je dat niet weet, dan ben je waarschijnlijk nog niet zo heel oud. De letters A, O, W staan voor Algemene Ouderdomswet. Die houdt in dat elke Nederlander vanaf een bepaalde leeftijd een uitkering ontvangt van de staat. Dit jaar gaat de AOW in als je 66 jaar en 7 maanden bent. Vanaf dat moment kun je dus stoppen met werken.
De hoogte van die uitkering in 2022 is als je alleen woont 1.244,35 euro. Wie samenwoont krijgt 851,52 (dus 1703,04 per huishouden).
Of je nu heel rijk bent of heel arm: iedereen krijgt AOW. Ook prinses Beatrix ontvangt bijvoorbeeld een AOW-uitkering, al stort ze die naar verluidt op de rekening van een goed doel. En als John de Mol eind dit jaar 66 jaar en 7 maanden wordt, zal hij eveneens AOW ontvangen.
Wat heeft het kabinet afgesproken over de AOW?
De hoogte van de AOW wordt normaal gesproken vastgesteld aan de hand van het minimumloon. Het kabinet heeft in het regeerakkoord afgesproken dat het minimumloon omhoog gaat, in stapjes, met 7,5 procent. Maar de coalitiepartijen laten de koppeling met de AOW los. De AOW-uitkering gaat dus niet ook omhoog met 7,5 procent.
Na 45 jaar stoppen met werken? Dat gaat zomaar niet
Waarom zijn ouderenbonden en oppositiepartijen daar boos over?
Ouderenbonden riepen bij de presentatie van het regeerakkoord al dat de coalitie ‘totaal geen oog had’ voor de inkomens van ouderen. Volgens hen is de koopkracht van senioren de laatste jaren afgenomen, terwijl die voor werkenden vooruit ging. Zij vinden dat niet eerlijk.
Ook de linkse en rechtse oppositiepartijen zijn niet blij met de kabinetsplannen. Afgelopen week zaten zowel Lilianne Ploumen (PvdA, links) als Joost Eerdmans (JA21, rechts) bij Nieuwsuur en beiden lieten weten de plannen niet te willen steunen. "Ik vind dit de bijl aan de wortel van de solidariteit", zei Ploumen. "Ik vind het zo unfair om wel met miljarden te smijten, maar mensen, AOW’ers met een steeds leger wordende portemonnee achter te laten."
Eerdmans vult aan: "Dit zijn mensen die niets aan hun eigen positie kunnen doen. Ze zijn gestopt met werken en kunnen hun eigen financiële positie niet meer verbeteren. Dat vinden wij schandalig."
Hoeveel mensen zijn afhankelijk van de AOW?
Volgens CBS-cijfers over 2017 ontvangen zo’n 2,1 miljoen huishoudens een AOW-uitkering. Van die groep heeft het leeuwendeel ook nog een aanvullend pensioen: 1,9 miljoen. Gemiddeld genomen beslaat de AOW-uitkering ongeveer een derde van het bruto jaarinkomen.
Veel ouderen hebben dus ook andere inkomstenbronnen, maar voor 113.000 huishoudens is dat niet of nauwelijks het geval. Die groep, ongeveer 6 procent van de AOW’ers, wordt hard geraakt, want door inflatie wordt het leven fors duurder, maar hun inkomen stijgt niet mee.
Wat zegt het kabinet?
Dat het kabinet de AOW loskoppelt van het minimumloon betekent niet dat ouderen niet meer worden gecompenseerd voor stijgende prijzen, zegt minister Carola Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen). Bij de voorjaarsnota eind mei wordt opnieuw gekeken naar de koopkrachtplaatjes voor alle groepen, belooft zij.
De ontkoppeling tussen het minimumloon en de AOW is ook niet definitief. Het is volgens Schouten zeker de bedoeling dat ‘reguliere stijgingen’ in de toekomst wel ‘gewoon worden meegenomen’.
Bovendien komt er wel een hogere ouderenkorting, waardoor AOW’ers minder belasting betalen.
Waarom verhogen ze de AOW dan niet gewoon, net als het minimumloon?
De AOW wordt betaald door werkenden, via het zogeheten ‘omslagstelsel’. Iedereen die werkt staat een deel van zijn inkomen af aan de overheid, waarmee de zogeheten volksverzekeringen, zoals de AOW, worden betaald. Wie in loondienst is ziet dit ook terug op zijn loonstrook: werkgevers houden deze premies al in.
Maar Nederland vergrijst: er zijn relatief steeds meer AOW-gerechtigden en steeds minder werkenden. Werkenden moeten dus steeds meer premie inleggen om de AOW-uitkeringen kunnen betalen. Op langere termijn is dat niet houdbaar. Om die reden is de AOW-leeftijd ook verhoogd, want dat leidde tot minder AOW-gerechtigden en meer werkenden.
De AOW-uitkeringen laten meestijgen met het minimumloon had dus negatieve gevolgen gehad voor de koopkracht van werkenden. In die afweging heeft het kabinet voor de werkenden gekozen.
Rutte-IV
Met de beediging van Rutte IV komt er een einde aan een hobbelige formatieperiode, die bijna een jaar duurde. In de RTL Z-serie '2021, van A tot Z' blikken we terug op die tijd met politiek verslaggever Frits Wester.
